Sabıka fotoğraflarının mucidi: Alphonse Bertillon

"Bu adamı nereden tanıyorsun!?"

''Olayla bir bağlantın var mı!''

''Cinayeti sen mi işledin?''

Yüzyıllar boyunca, şüpheli ve suçlulardan bu soruların yanıtını almak hiç kolay olmadı. Zanlıyı kayıt altına almak, soruşturmak için isim listesinden çok daha fazlasına ihtiyaç vardı. Suçunu tekrar eden sabıkalılar, şüphesiz olacaktı. Bugün, parmak izi ve DNA testlerine güveniyoruz. Ancak, 19. yüzyılın sonlarında durum böyle değildi. Neyse ki, Fransız Alphonse Bertillon'un çalışmaları sayesinde suçluları yakalamanın bir yolunu bulmuştuk.

SABIKA FOTOĞRAFLARINI BULAN ADAMIN SERÜVENİ

Fransız kriminoloji uzmanı Alphonse Bertillon için (1853-1914), suçluları tanımlayan ilk bilimsel yöntemin mucidiydi desek yanlış olmaz. Keza kendisi, suçluları bulma ve olay mahalli inceleme konusunda bir deha sayılırdı.

Bu serüven 1879'dan sonra, Paris polis departmanında memur olarak çalıştığı yıllarda başladı. Görevlerinden biri, her gün yakalanan suçluların kayıtlı açıklamalarını küçük disklere kopyalamaktı. Ancak Betillon, yaptığı işin bir süre sonra suçluları tespit etmek için ne kadar yararsız olduğunu fark etti.

BİR SUÇLUYU FOTOĞRAFLAMA FİKRİNE KAPILDI

İşte tam da bu noktada Bertillon’un aklına; bedenin, saçların ve derinin rengine dayanan bir suçlu belirleme sistemi geldi. Beden oranlarını ölçmek ve kayıt altına almak, bir sonraki suç işleme durumunda bir kişiyi tartışmasız olarak tanımlanabilir hale getiriyordu. Böylece suçluların fotoğraflanması, 1840'larda fotoğrafın icadından sadece birkaç yıl sonra başlamış oldu.

FOTOĞRAFLARLA 'İNSAN ÖLÇÜMÜ' YAPIYORDU

Yükseklik, ayak uzunluğu, kulak boyutu, başın derinliği ve genişliği… Bertillon, insanlara antropometri tanımlamak için bu yöntemi deniyordu. Kelimenin tam anlamıyla, "insan ölçümü" yapıyordu. Ancak bu sistem, halk arasında Bertillonage olarak da bilinmekteydi.

1884 yılında Bertillon, gelen büyük bir olayda suçluları tespit etmek için bu yöntemi kullandı. Bertillon'un bu yöntemi o kadar başarılı oldu ki, sabıka fotoğraflama sistemini Batı dünyası da hızla kucaklandı. 1884 yılında Bertillon'un sistemi, Paris polisinin suçunu tekrar eden 241 suçluyu tanımlamasına yardımcı oldu.

"10 farklı insanı al, kulaklarının fotoğrafını çek, her birini ayırt edeceksin çünkü, hepimizin kulaklarında farklı yönler var. Bazılarımızın daha uzun kulak memeleri, daha kısa, biraz daha kalın, biraz daha ince... " diyor Bertillon.

İLK SABIKA FOTOĞRAFI KENDİSİNE ÇEKİLDİ

Bertillon, fotoğrafları kullanmaya başladığında önce kendisi poz verdi. Tıpkı bugünün kupa çekimleri gibi, önden ve yandan görünümler alınmıştı. Ancak, insanların görünüşlerini değiştirmenin çok kolay olduğuna inanan mucit, onlara çok fazla güvendiğini söyleyemezdi.

Hatta şöyle bir hikâye olduğu söylenir: Sherlock Holmes'un hayranlarından biri Holmes için “Avrupa’nın en yüksek ikinci uzmanı” yakıştırmasını yapınca, yazarı öfkeyle, “İlki kim? diye sorduğunda, ''Mösyö Bertillonage'' cevabını almış. Tabii bu bir rivayet.

BUGÜN TEKNOLOJİNİN BULAMADIĞI SUÇLU YOK

Tabii, şimdi Bertillonage’nin suçlu tespit yöntemine bugün için ilkel bir çözüm denebilir. Yirminci yüzyılın başlarında parmak izleri, Bertillonage'in yerini aldı. Bilim, çok daha basit ve daha doğru bir yöntemdi. Fakat Bertillon kuşkusuz, polisiyeye bir miras bıraktı ve diğer buluşların da önünü açmış oldu.

OLAY YERİ İNCELEME VE KANIT ALMA OLAYINDA DA BİR İLK

Bununla birlikte, bir cinayet sahnesini titizlikle fotoğraflama fikri de medyanın işi değildi. Sabıka fotoğraflarını icat eden Fransız dedektifin olay yeri inceleme konusundaki merakı da bu noktada ortaya çıkıyor. Kendisi bu konuda da bir ilke imza atıyor.

İşte Alphonse Bertillon'un, 100 yıl önce çektiği ve günümüze kadar ulaşan olay yeri fotoğrafları...

(Metropolitan Sanat Müzesi, New York)