Kanada'nın tutuklu vatandaşları için mücadelesi

Kanada'nın, Çin ile tutuklanan vatandaşları nedeniyle yaşadığı kriz, Huawei Mali İşler Direktörü Mıng Vancou ile gündeme gelse de Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Çin hapishanelerinde halen 200'ün üzerinde Kanada vatandaşı tutuklu bulunuyor.

Doğu Türkistan uyruklu Kanada vatandaşı Hüseyin Celil'in, 2006'da Çinli istihbarat görevlilerince Özbekistan'da yakalanarak, bu ülkeye götürülmesi ve terör suçlamasıyla ömür boyu hapse mahkum edilmesi, Kanada ile Çin arasındaki "vatandaş krizi"nin yakın geçmişteki örneği olarak biliniyor.

Dönemin Kanada Başbakanı Stephen Joseph Harper ve Kanadalı bakanların girişimlerine rağmen serbest bırakılmayan Hüseyin Celil, 2006'dan bu yana Çin hapishanesinde tutuluyor.

Çin'deki hapishanelerde Kanadalı iş adamı ve girişimci Michael Spavor ve eski diplomat Michael Kovrig'in dışında, Hristiyan misyoner çift Julia ve Kevin Garratt, rejim muhalifi faaliyetleriyle bilinen Falun Gong Hareketi liderlerinden Sun Qian, rejim muhalifi Çin asıllı Kanadalı Doktor Wang Bingzhang, iş adamı John Chang ve eşi Allison Lu ile Çin asıllı Kanadalı milyarder Xiao Jianhua olmak üzere 200'den fazla Kanada vatandaşı bulunuyor.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, bu rakamlara Çin makamlarının, Mıng Vancou'nun 1 Aralık 2018'de tutuklanmasının hemen ardından çeşitli sebeplerle gözaltına aldığı 13 Kanadalı da dahil edildi.

KANADALI HEYET ÇİN'E GİDİYOR

Milletvekili ve senatörlerden oluşan 6 kişilik heyet, krizle ilgili temaslarda bulunmak üzere Çin'e gidecek.

Kanada-Çin Yasama Derneği üyelerince ortaklaşa oluşturulan heyette, 4 milletvekili ve 2 senatör yer alıyor.

6 ve 12 Ocak tarihleri arasında Çin'in Şanghay, Şenzen ve Hong Kong kentlerinde temaslarda bulunacak heyet adına açıklama yapan Muhafazakar Parti Edmonton Milletvekili Michael Cooper, "Ben ve delegasyonun tüm üyeleri, Kanadalıların güvenli ve hızlı şekilde geri dönüşünde yapıcı rol oynamak için elimizden geleni yapmak istiyoruz." dedi.

TUTUKLU KANADALI SAYISI BİLİNMİYOR

Orta Doğu ülkelerindeki tutuklu ya da kayıp Kanada vatandaşlarının sayısı net olarak bilinmiyor. Bu kişilerden bazılarının terör örgütü DEAŞ'a katıldığı, halen bölgede oldukları veya operasyonlarda öldürüldükleri tahmin ediliyor.

Kanada ile Suudi Arabistan arasındaki diplomatik ve ticari ilişkilerin kesilmesiyle sonuçlanan krizin kaynağı da Suudi Arabistan asıllı Kanada vatandaşlarının tutuklanmasına dayanıyor.

Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland'ın, halen Riyad'da tutuklu bulunan Suudi Arabistan asıllı Kanada vatandaşı, insan hakları aktivisti ve blogcu Raif Badawi ve onu ziyarete giden kızkardeşi Samar Badawi ile bir kadının daha tutuklanması üzerine, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar krize neden olmuştu.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Kanada'nın açıklamaları üzerine bu ülkeyle tüm ticari ilişkilerini dondurduğunu, Kanada'nın Riyad Büyükelçisi'ne ülkeyi terk etmesi için 24 saat süre verdiğini ve kendi büyükelçisini geri çağırdığını açıklayarak karşılık vermişti.

SON KANADALI SURİYE'DE TUTUKLANDI

Kanada makamlarının ülke dışında tutuklandığını doğruladığı son Kanadalı haberi ise Suriye'den geldi.

Kanada Dışişleri Bakanlığı, British Columbia eyaletinden 44 yaşındaki Kristian Lee Baxter'in, 26 Kasım'da Suriye'ye gittiğini ve gözaltına alındığını teyit etti.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Stefano Maron, "Bakanlık olarak yardım edebileceğimiz çok az şey var. Söz konusu şahıs ve ailesine konsolosluk hizmetleri mümkün olduğunca sınırlı şekilde sunuluyor. Güvenlik durumu göz önüne alındığında Kanada hükümetinin Suriye'nin herhangi bir yerinde konsolosluk yardımı sağlama kapasitesi son derece sınırlı." diye konuştu.

Öte yandan, Kanada makamlarınca haklarında açıklama yapılmasa da ABD hapishanelerinde tutuklu çok sayıda Kanada vatandaşı bulunduğu belirtiliyor.

ABD'li istihbarat ve güvenlik görevlileri, iki ülke arasındaki anlaşmalar gereği herhangi bir suçla bağlantısı bulunan Kanada vatandaşlarına gözaltı işlemi yaparak, ülkelerine götürebiliyor.