Okuma parçası: Halide Edib Adıvar

Cumhuriyet tarihine de, edebiyata da damga vuran isimlerden biri Halide Edip Adıvar. Büyük Mecmua ve Yedigün dergilerinde yayımlanan yazılarının bir araya getirilmesiyle oluşan “Halka Doğru”, kültürden siyasete birçok konuyu işlerken, “Genç Yazıcılara Dair” başlıklı yazısı dikkatimi çeken.

İki bölümden oluşan bu yazı (15 – 22 Şubat 1938), genç bir yazarın sorduğu üç sorunun üzerinden şekilleniyor. Adıvar, bu yazısında genç yazarlara önemli tavsiyelerde bulunuyor bulunmasına ancak bir soru var ki, birçok okuyucuyu şaşırtan cevabını alıyor…

(Halide Edib Adıvar)

SANATKÂR ÖNCE MANEVİ İKLİMİNİ BİLMELİ

O soru şöyleydi: “Türkçe yahut ecnebi lisanlarda hangi eserleri en çok bir genç muharrire tavsiye edersiniz?”

Adıvar, dünya edebiyatını çok iyi bilen bir yazardı, sıkı takip ederdi. Bu bilinen yönünden sebep, verdiği cevap şaşırtıcıydı.

Adıvar şöyle cevaplamıştı bu soruyu: “Bu suale verebileceğim cevabın ifadesinden emin değilim. Bence birinci şart, sanatkârın mutlak kendi muhitinin mazisini, harsını, yani manevi iklimini bilmesidir. Fakat bu biliş, yine bence, sırf okumakla elde edilmez. Bunun en mühim kısmı kitaptan gelmiyor ve şuuri değildir. Çocukken bizi uyuttukları ninniler, bize söyledikleri masallar, ev hayatımızın esaslı ve mahalli havası, ananesi bize bu harsı derinden derine telkin ediyor. Buna rağmen maziyle aramızda gittikçe derinleşen uçurumu biraz olsun doldurmak için bir Türk muharririnin asgari olarak şunları okuması gerekir kanaatindeyim:

(Atatürk ve Halide Edib Adıvar)

- Bütün halk masalları; yani Âşık Kerem, Leyla ve Mecnun, Aslı ile Kerem vesaire.

- Divan edebiyatının bir kısmı: yani Fuzulî, Galip Dede, Nedim hatta biraz Nef’î.

- Bizde yeni ile eski arasında belirip çabuk geçen Vasıf Enderunî gibi natüralist mektep edebiyatı.

- Âşık Paşa’dan başlayarak Cevdet Paşa’ya kadar gelen bütün tarihleri, bilhassa Naima’yı”.

(Halide Edib Adıvar)

HER ROMANCI OKUYACAĞINI KENDİ İHTİYACINA GÖRE TESPİT EDER

Adıvar, yukarıdaki 4 tavsiyesine ek olarak şunu söylüyordu: “Mektep hayatı geçtikten sonra okuyacağı muharriri her romancı kendi zevkine ve ihtiyacına göre tespit eder. Garp edebiyatında okunacak kitaplara gelince, bu da Türk romancısının zevkine göre değişir. Umumiyetle söylenecek şey, bugün sayısı gittikçe artan ve kökleri eski harslarda fikir ve sanat cereyanlarını her romancının takip etmesi lazımdır”.

Tanzimat Edebiyatı’ndan bir tavsiyede bulunmuyordu örneğin. Çünkü bu edebiyatı, lise ve üniversitenin esaslı bir surette talebesine okuttuğunu farz ediyordu.

HALKA DOĞRU

Kâğıda düşürdüğü her harfe halkın aydınlanması için bir görev yükleyen Halide Edib’in iki farklı dönemde yayımlanan yazıları bu kitapta birleşti. Halka Doğru, Cumhuriyet öncesi ve sonrasını önemli bir aydının gözünden görmemizi sağlıyor.

Halka Doğru

Halide Edip Adıvar

Haz.: Feyza Hepçilingirler

Can Yay.

S.: 384

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R