Sıradan bir testten büyük felakete: Çernobil faciası
ensonhaber.com

Teknoloji Tarihi - 4.Bölüm: ''Sıradan bir testten büyük felakete: Çernobil faciası''

26 Nisan 1986, saat gece yarısı 01.23. Dünyanın en korkunç nükleer kazasına saniyeler var. Çernobil Nükleer Santrali'nin dört numaralı reaktörü havaya uçmak üzere. Kontrol odasından panik sesleri duyuluyor...

Teknoloji Tarihi'nin 4. bölümüne hoş geldiniz.

26 Nisan 1986 tarihinde, Ukrayna'nın Pripyat şehrinin 14 kilometre kuzeybatısında bulunan Çernobil Nükleer Santrali'nin dört numaralı reaktörü, büyük bir gürültüyle patladı. Sıradan bir deneyin neden olduğu patlamaya ve patlama yaşanmadan önce içeride olup bitene, dakika dakika göz atıyoruz.

çernobil

SAAT 00.24 - REAKTÖRÜN KONTROL ODASINDA OLUP BİTENLER

O gece Çernobil Nükleer Santrali'nin ve bütün dünyanın kaderi, sadece üç çalışanın elindeydi. Reaktör üzerinde bazı test aşamaları uygulanacaktı. Baş kontrol görevlisi Leonid Toptunov, reaktördeki gücü dengelemek ile görevliydi. Alexandr Akimov ise vardiya amiri görevini yürütüyordu. Ancak Akimov'un üstünde bir isim daha vardı: Anatoly Dyatlov. Dyatlov sert bir yönetim tarzıyla, aslında oradaki herkesi felakete sürükleyecekti.. Ama bundan kimsenin haberi yoktu...

çernobil

SAAT 00.30 - DÖRT NUMARALI REAKTÖRDE GÜVENLİK TESTİ HAZIRLIKLARI YAPILIYOR

Reaktöre güvenlik testi yapılmadan önce, iki mühendis ile Dyatlov arasında bir anlaşmazlık çıktı. Anlaşmazlığın konusu ise teste başlamadan önce enerjinin güvenli seviyeye getirilmesiydi. Diğer mühendisleri dinlemeyen Dyatlov, belki de büyük facianın fitilini 00.30 sularında ateşlemişti.

İki mühendis, reaktördeki enerjinin güvenli seviye olan 700 megawatt'ın çok daha altında olduğu ve gittikçe düşmeye devam ettiği konusunda Dyatlov'u uyardı. Dyatlov ise söz konusu testi 200 megawatt ile yapmakta çok ısrarlıydı. Dyatlov'a göre, bunun riski yok denecek kadar azdı.

SAAT 00.38 - REAKTÖRDEKİ GÜÇ SEVİYESİ SIFIRA İNDİ VE REAKTÖR TAMAMEN DURDU

Saat 00.38'e kadar gücün düşmesine izin veren Dyatlov, reaktördeki gücün aniden sıfıra ineceğini beklemiyordu. Kontrol mühendislerinin, gücü tekrar eski haline getirebilmek için reaktörün dışındaki bazı kontrol çubuklarını çekmeleri gerekiyordu. Ancak Dyatlov, hiç beklenmedik bir karar aldı; mühendislere bütün kontrol çubuklarının çekilmesini emretti. Bu, reaktörün gaz ve fren kontrollerinin tamamen saf dışı kalacağı anlamına geliyordu. Diğer mühendisler reaktörü tamamen kapatmayı teklif etse de Dyatlov, onları dinlemedi.

5 dakika sonra kontrol çubuklarını çeken mühendisler, reaktöre tekrar güç vererek reaktörün enerjisini tekrar artırmayı başarmış, Dyatlov ise amacına ulaşmıştı. Güç artışından sonra yüzleri tekrar gülen mühendislerin, o gece gerçekleşecek faciadan haberleri yoktu.

çernobil

SAAT 01.03 - DYATLOV KARARINDA ISRARLI

Dyatlov'un kontrol çubuklarını çekin emrinden sonra mühendisler, reaktördeki gücü tekrar 200 megawatt'a çıkarmayı başarmıştı. Ancak bu seviye, yine de uygun test enerjisinden oldukça düşüktü. Dyatlov, başından beri ısarlı tavrını yine sürdürdü ve testi 200 megawatt enerjiyle gerçekleştirmeye karar verdi.

Mühendisler, reaktörde bir patlama gerçekleşme ihtimalinin 100 milyonda bir olacağını daha önceden biliyordu. Ancak unuttukları bir şey vardı. O gece reaktör, onlar gibi düşünmüyordu.

Çernobil Nükleer Santrali'ndeki dört numaralı reaktördeki tasarım eksikliği, yapılmadan önce çeşitli raporlarda yer almasına rağmen, projeyi hızlandırmak isteyen yöneticiler, bu raporları görmezden geldi. Dört numaralı reaktörün çatısı tamamen yanmayan materyalden yapılması gerekirken, daha hızlı tamamlanması için yanabilen materyaller kullanıldı. O gece, geçmişte yapılan hataların cezasını çekme günüydü... Dört numaralı reaktör, geçmişte yapılan eksikliklerin intikamını almaya hazırlanıyordu.

Reaktör bir saatli bomba gibi geriye doğru sayıyordu...

çernobil

SAAT 01.22 - FACİAYA SEBEP OLACAK TEST BAŞLIYOR

Dyatlov, kontrol odasındaki mühendislere teste başlama emrini verdi ve türbinin enerjisi tamamen kapatıldı. Türbin rüzgarının kesilmesiyle pompalar, reaktörün çekirdeğine daha az su pompalamaya başladı. Mühendisler o esnada daha önce hiç karşılaşmadıkları bir olayla karşılaştı. Reaktör çekirdeğindeki buhar basıncı, yakıt çubuklarının 350 kiloluk dev tıpalarını neredeyse yerinden sökecekti.

Muhendisler, bir anda enerjinin gittikçe yükseldiğini fark ettiler. Reaktör yavaş yavaş harekete geçiyordu. Kontrol odasındakilerin ise son bir hamlesi daha vardı: Acil durum butonu.

Acil durum butonu, yükselen enerjiyi düşürmek için bor kontrollu çubukları indirmekle görevliydi. Ancak bu buton, o gece beklenmedik bir sonuç doğurdu. Mühendisler acil durum butonuna bastığı anda reaktörün gücü aniden fırladı.

SAAT 01.23 - DÖRT NUMARALI REAKTÖR BÜYÜK BİR GÜRÜLTÜYLE PATLADI

Saat 01.23 sularında Çernobil Nükleer Enerji Santrali'nin dört numaralı reaktörü, büyük bir gürültüyle havaya uçtu. O esnada tam 500 tonluk reaktör kapağı yerinden fırladı. Reaktör, bu büyük patlamayla atmosfere 50 tonluk nükleer yakıt yaydı. Bu, Hiroşima atom bombası felaketinin tam 10 katıydı.

O gece patlama esnasında 31 kişi hayatını kaybetti. Ancak kontrol odasındakiler, hayatta kalabilmek için dört numaralı reaktörden yeterince uzaktaydı.

ÇERNOBİL

NÜKLEER FELAKET BAŞKA ÜLKELERE SIÇRADI

O gece meydana gelen patlama nedeniyle başta Pripyat olmak üzere etraftaki şehirlere, oldukça fazla milktarda rakyoaktif yakıt yayıldı. Kazaya müdahale eden 500 binden fazla işçinin bir kısmı, yüksek miktarda radyasyona maruz kalarak yaşamlarını yitirdi.

Zehirli radyoaktif serpinti, Sovyetler Birliği'nin batısı ile buradan Avrupa'ya ve Karadeniz üzerinden Türkiye'ye sürüklendi ve bu facia ilerde çeşitli hastalıkların baş göstermesine neden oldu. 1986 yılından 2000 yılına kadar Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna'da ciddi olarak kirlenmiş bölgelerden toplam 350 bin 400 kişi tahliye edildi.

Aşağıdaki videoda, Çernobil felakatinin yaşandığı gecenin  sabahında çekilen helikopter görüntülerini izleyebilirsiniz. Radyasyonun gücü o kadar kuvvetliydi ki, çekilen görüntülerin kısa bir süre sonra bozulmasına neden oldu.

Çernobil felaketinin sabahı havadan çekilen görüntüler VİDEO

Facianın ardından Pripyat şehri tamamen tahliye edildi. Günümüzde hiç kimsenin yaşamadığı Pripyat, ölü şehir olarak tanınıyor. 33 yıldır kimsenin yaşamadığı bölgede, hâlâ radyasyon seviyesi oldukça yüksek.

Teknoloji Tarihi'nin dördüncü bölümünün sonuna gelmeden önce, sizleri hayalet şehir Pripyat'ın Nükleer patlamadan önceki ve günümüzdeki halleriyle başbaşa bırakıyoruz:

çernobil . çernjobil

.

çernobil

.

çernobil

.,

çernobil

.

çernobil

.

çernobil

.

çernobil

.

çernobil

.

çernobil

.

çernobil

Teknoloji Tarihi'nin diğer bölümlerine aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz. Bir sonraki Teknoloji Tarihi yolculuğumuzda görüşmek üzere. Hoşçakalın.

Teknoloji Tarihi 1. bölüm: Netflix'in 1997'den günümüze uzanan serüveni

Teknoloji Tarihi 2. bölüm: Samsung Galaxy S serisinin 10 yıllık tarihi

Teknoloji Tarihi 3. bölüm: Esrarengiz ışınlanma: Philadelphia Deneyi