Siyahilerin kaderini değiştiren kadın: Rosa Parks

Hepimiz yıllarca, beyaz diye tabir edilen elitlerin siyahilere yaptığı dillere destan zulümlerine şahit olduk, izledik, okuduk. Köleleştirilen, ayrıştırılan, dil, din, düşünce ve vicdan hürriyetleri ellerinden alınan, insan yerine bile konulmayan siyahilerin, beyaz Amerikalılardan çektiklerini bilmeyeniniz yoktur. Amerikan tarihi boyunca acımasız ve ilkel ırk ayrımcılığının kurbanı olan siyahilerin direniş çığlıkları, tarihler 1 Aralık 1955’i gösterdiğinde yankılanmaya başlamıştı; hem de bir otobüsten…

OTOBÜSTE SİYAHİLER VE BEYAZLAR YAN YANA OTURAMAZ

Siyahilere karşı yapılan ırk ayrımcılığını sosyal hayatın her alanında görmek mümkündü. Otobüslerde bile siyahi ve beyaz insanlar yan yana oturamaz, muhatap olamazlardı. Beyaz insanların her anlamda üstünlüğü söz konusuydu.

DEVRİMİN SESİ: TERZİ ROSA PARKS

Amerika’nın güneydoğusunda yer alan Alabama eyaletinin Montgomery kentinde, belediye otobüsünde siyahi bir kadın: Rosa Parks. O gün, saatler akşam 6’yı gösterdiğinde Rosa her zamanki gibi evine gidiyordu. Birkaç dakika içinde olacak olanların Amerikan tarihini değiştireceğinden ne onun, ne de otobüsteki diğer yolcuların haberi vardı.

‘’TEKRAR İN, ARKADAN BİN’’

Otobüsün en arka tarafları siyahiler içindi, en önde beyazlar oturuyordu. 42 yaşındaki Rosa, otobüse binip ücretini ödedikten sonra James Blake adındaki şoför onu durdurarak arka taraftan tekrar binmesini istedi.

ROSA YERİNDEN KALKMADI

Otobüste gördüğü ilk boş koltuğa oturan Rosa’nın ardından binen bazı beyazlar ayakta kaldı. Durumu farkeden şoför Blake ayağa kalkarak siyahilerin beyazlara yer vererek arka tarafa gitmesini istedi. Bu zalim insanlık dışı kurallara boyun eğmek zorunda olan siyahiler arka tarafa doğru yürüdüler. Oturduğu yerden kalkmayarak şoförün gözlerinin içine bakan biri hariç; Rosa Parks…

‘’YERİMİ BAŞKASINA VERMEM GEREKTİĞİNE İNANMIYORUM!’’

Herkes büyük bir şok yaşıyordu. Rosa’nın bu hareketi görülmüş şey değildi, onun için çok ağır sonuçlar doğuracaktı. Blake, ‘’neden kalkmıyorsun?’’ diye kızgınlıkla sordu. Terzi Parks’ın cevabı ise, çaresiz bir insanın haykırışıydı adeta; ‘’Çünkü kalkıp yerimi bir başkasına vermem gerektiğine inanmıyorum.’’

BEYAZLARA YER VERMEDİĞİ İÇİN TUTUKLANDI

Otobüste yaşanan bu dakikalar, yaşanacak devrimin bir çağrısıydı. Rosa Parks o gün yerinden kalkıp bir beyaza yer vermediği için tutuklandı.  Siyah hakları aktivist organizasyonu NAACP’nin Montgomery şubesi başkanı sendikacı Edgar Nixon, Rosa’nın 100 dolarlık kefaletini ödeyerek onu hapisten çıkardı.

35 EL İLANI İLE BOYKOT ÇAĞRISI

Nixon, aynı gün yaşanan bu skandalın ardından yetkili diğer siyahi hakları temsilcilerini arayarak durumu anlattı. O gece 35 bin el ilanı hazırlanarak, Montgomery halkını, otobüsleri boykot etmeye çağırdı.

ÇIĞ GİBİ BÜYÜYEN BİR İSYAN: 40 BİN SİYAHİ…

5 Aralık Pazartesi günü Rosa Parks mahkemeye çıkarken, Montgomery tarihinin en önemli gününü yaşıyordu. Yapılan haksızlığa karşı direnenlerin sayısı 40 bine ulaşmıştı. Boykot başarılı bir şekilde ilerliyor ve çığ gibi büyüyordu. 381 gün boyunca, Montgomery'deki bir tek siyah bile otobüse binmedi. İşlerine, okullarına saatlerce yürüdüler.

ÖFKE ARTIYORDU

Temyiz ve ilgili davalar, mahkemelerde ABD Anayasa Mahkemesine kadar ilerlerken, boykot Montgomery'nin beyaz nüfusunun çoğunun yanı sıra bazı şiddet olaylarında öfke yarattı, ortalık savaş alanına dönmüştü.

DİRENMEKTEN VAZGEÇMEDİLER: ‘’ARTIK YETER!’’

Ülkede yaşanan gerginlik artarken, siyahiler insan hakları direnişinden bir adım bile geri atmadı. Zaman zaman beyazlarla karşı karşıya gelen siyahiler dayak yiyip, taşlansalar da mücadelelerine devam ettiler. Çünkü bu, ‘’ARTIK YETER!’’ çağrısıydı…

SAVAŞI ‘MEDENİ HAKLAR HAREKETİNİN ANNESİ’ KAZANDI

3 Kasım 1956'da, Yüksek Mahkeme, otobüs ayrımcılığının anayasaya aykırı olduğuna karar verdi; Boykot, Mahkemenin yazılı kararının Montgomery'ye gelmesinden bir gün sonra 20 Aralık'ta sona erdi. İşini kaybetmiş ve yıllar boyunca aşağılanmış olan Rosa “Medeni haklar hareketinin annesi” olarak bir devrime imzasını attı.

HAYATI BOYUNCA İNSAN HAKLARI İÇİN ÇALIŞTI

Hayatı boyunca insan hakları derneklerinde çalışmaya devam eden Rosa Parks, 24 Ekim 2005 günü 92 yaşında hayatını kaybetti.

Rosa Parks’ın cenazesi, yani beyaz bir yolcu için yerinden kalmadığı için hapse atılan siyahi kadın, ABD kongresinin binasında ve binanın üzerindeki kubbenin altında toprağa verildi. Bayan Parks Amerikan tarihinde böyle bir mekanda defnedilen tek siyahi kadındır.

BAKIN YILLAR SONRA O KOLTUKTA KİM VAR: BARACK OBAMA

Eski ABD Başkanı Barack Obama'nın da, bugün  Detroit’teki Henry Ford müzesinde sergilenen o ünlü otobüste, Rosa Parks’ın zorla kaldırıldığı koltukta fotoğrafı var.