Nuri Pakdil’den Batı Notları

Türk edebiyatının usta kalemi Nuri Pakdil, çıktığı Avrupa gezilerinde yazdığı günlükleri Batı Notları kitabı adı altında bir araya getirdi. İlk olarak 2010 yılında yayımlanan kitap, Nuri Pakdil’in kıvrımlı kalemiyle ağızda edebi bir tat bırakıyor.

Pakdil, düşünce dünyamızı zenginleştirenler arasında yaşayan nadir kalemlerdendir. Dolayısıyla büyük değerlerin öldükten sonra değil, yaşarken eserlerini okumak ve anlamak daha mühimdir.

Bir gezi kitabından çok sürükleyici roman tadındadır Batı Notları.

Bize de bu yolculukta Pakdil’e eşlik etmek kalıyor..

HER ŞEY BATI MI SORUSU

Nuri Pakdil, Batı olgusunu irdelerken hicvedici bir üslup kullanarak insanların yaşlı kıta hakkındaki düşüncelerine katkıda bulunur. Tanzimat Fermanı'ndan bugüne kadar başlayan Avrupa alafrangalığı özellikle münevverler üzerinde etkisini fazlasıyla hissettirmiştir.

Yazar bu durumu şöyle eleştiriyor;

“Batı üstüne, şimdiye değin çok okuduk. Uzun yıllardır, uygarlığımızı bırakıp, nasıl olursa olsun, ne olursa olsun, Batılılara benzemeye çalışıyoruz. Onların sözlerini tutmadan, onların kurumlarını almadan, onların yasalarını uygulamadan, sorunlarımızı çözemeyeceğimiz kanısına varmışız.”

Devam ediyor Pakdil;

“Batı nasıl düşünüyorsa biz de öyle düşüneceğiz. Düşüncenin en iyisini onlar bilirler çünkü! Avrupalılar bir örnektiler önümüzde! Öyküneceğiz onlara! Batılılaşmak dediğimiz yabancılaşma böyle başlamadı mı?”

FRANKFURT VE KUDÜS

Almanya gezisindeki notlarında, Nuri Pakdil Frankfurt Havaalanı'na ayak basar basmaz kendisini solunmaz bir hava içerisinde hissettiğini etkileyici bir şekilde bize anlatıyor.

Kalabalık ve hız, yabancı biri için ilginç olabilir belki ama kendi kargaşası içinde yaşayan bir kent.

Almanların soğuk insanlar olduğunu, bunu para bozdururken, kimi yerleri sorarken, gazete alırken bile bu izlenimi edindiğini anlatıyor.

Yazar, uçaktayken Kudüs’ü düşündüğünü ve özlediğini anlatıyor. Çünkü Peygamber’in miracı Kudüs’ten başlar.

ULUSAL BİLEŞİME VARMAK

Avrupa’ya öykünmekle, inançları, davranışları farklı uluslara göre düzenlenmiş kurumları almakla, onların aynısını kurmakla, ulusal bileşime varmak mümkün mü?

Mümkün değilse o zaman kendi dinamiklerimiz çerçevesinde ve kendi değer yargılarımızdan yola çıkarak ulusal bir bileşme yaratmak neden zor olsun ki?

Batı yaşantısının uyumsuzluğu da bu dengesizliktedir yazara göre. Çünkü makine her şeyin önüne geçince dengesizlik başlar.

TANZİMAT AYDINLARINA ELEŞTİRİLER

Paris yolculuğunda da anılarını yazmaya devam eden Nuri Pakdil, özellikle Paris’in anılarında olumsuz bir yeri olduğunu satırlarına ekler.

Bunun sebebi, Tanzimat sonrası Avrupa’ya açılan dönemin önde gelen aydınların, mütefekkirlerin eylemcilerin çoğunun Paris’te kalarak çıkardıkları dergi ve gazetelerle bizi uygarlığımızdan koparmaya, Avrupalılaştırmaya çalışmışlardır.

Tanzimat aydınlarının ulvi değerlerimizi hiçe saydıklarını, önemsizleştirdiklerini, her şeyin Avrupa olduğunu ve buna benzer başka çalışmaları Nuri Pakdil’in eleştirel kaleminden nasibi almıştır.

GÖZLERİMİZ DOĞULUDUR

Paris notlarında ayrıca, bu şehrin anılarında olumsuz bir yeri olduğunu ve nedenini bir üst paragrafta belirtmiştik. Bunun yanında romantik şehir Paris’in güzel yanlarından da bahsetmeyi ihmal etmez.

Paris’in havası temizdir. Çünkü yükselen Batı isi, güneşle Paris’in arasında kalın bir duvardır. Bu is bildiğimiz baca isi değildir, o yüzden temizdir Paris’in havası. Biz Doğuluların, Doğulu yönüyle hissettiğimiz, yorumu da bize ait olan bir is.

Doğululuk duygusunu yitirmemiş bütün Doğuluların bunu hissedecekleri kanısındayım.

Bu is Paris’i tanımamıza engel olmuyor.

Gözlerimiz Doğuludur çünkü.

AVRUPA'NIN DEĞİŞMEYEN POLİTİKASI

Nuri Pakdil, Avrupa gazetelerini takip ederken o gün Le Monde gazetesini okur. 1972 yılında gazetede okuduğu haberden yolan çıkan Pakdil, Avrupalıların öteden beri Türkiye üzerindeki oyunlarından, entrikalarından bahseder.

Avrupa, ulusculuğun üzerinden yarım asır geçmesine rağmen bu politikasından vazgeçmediğini günlüğüne not düşer.

Entelektüel kişiliği, fikir ve gönül dünyamıza yazdığı eserlerle büyük katkı sağlayan Nuri Pakdil’in Avrupa Notları gezi kitabını okumanızı tavsiye ediyorum.

Avrupa Notları, Avrupa üzerine edebi bir yolculuk.