Bundan 200 yıl önce halk otobüsüne binmek bir lükstü

Bu sabah işe ya da okula giderken otobüs kullandın mı? Hepimiz az çok otobüse bineriz. Bugün 2.60 TL gibi cüzi bir fiyata ulaşım sağladığımız halk otobüslerinin atası nereden geliyor merak ettik. Google’da biraz araştırma yaptık ve Fransız filozof Blaise Pascal ile tanıştık. Dünya ilk defa bir halk otobüsüyle, 1662'de Fransa sokaklarında karşılaştı. Paris caddelerinde dolaşan 7-8 kişilik yolcu kapasiteli atlı arabalar, başta halkın başına dert oldu ama Pascal bugünleri görseydi, eminim çok memnun olurdu.

Bundan 200 yıl önce halk otobüsüne binmek bir lükstü VİDEO

DÜNYANIN İLK HALK OTOBÜSÜ PARİS SOKAKLARINDA

Teknolojik gelişmeler, atlı arabalarla başlayıp, ağır raylı sistemlere ve sonunda elektrikli ve kendi kendine hareket eden otobüslere dönüşen toplu taşıma sistemlerine kadar geldi. Evet, Fransız filozof olan Blaise Pascal, 1662'de Paris'teki ilk toplu taşıma sistemini icat etti. Sistemi, atlı otobüslerden oluşuyor, belirlenmiş bir güzergâh boyunca ilerliyor ve seyahat mesafesine bağlı olarak standart bir ücret talep ediyordu.

Bu arada bir not düşeyim: Latince “Omnibus” kelimesinden türeyen otobüs kelimesi ‘’herkes için” anlamına gelir.

TALEP ÇOKTU, FİYAT ARTTI, KOLTUKLAR BURJUVAYA KALDI

Tabii ilgi görmeye başlayan bu ulaşım aracının yer kapasitesinin kısıtlı olması ortaya ticari bir kaygı çıkardı: Talep çok, yer yok. Atlı otobüsün popülaritesi ilk başta sadece 15 yıl sürdü. Bu, elbette kullanımı kısıtlayan bilet fiyatlarındaki artıştan kaynaklanıyordu. Daha sonra halkın ulaşım ihtiyacında büyük bir boşluk oluştu.

Doğal olarak bilet fiyatları arttı; Paris’in burjuva sınıfı yerini ayırttı ve otobüs bir anda halk otobüsü olmaktan çıkıp zengin, sosyetiklere hizmet etmeye başladı. Yani anlayacağın otobüse binmek, başta büyük bir lükstü. Söylemeye bile gerek yok, her yolculuk için 12 centlik fiyat, çoğu şehir vatandaşı için o zamanlar çok pahalıydı.

RAYLI SİSTEMLER GELİŞTİ, FİYATLAR DÜŞTÜ, HALKIN YÜZÜ GÜLDÜ

Sonuçta Fransa, toplu taşıma kavramını ilk kez test eden ülke oldu. Bu fikir nihayet yayıldı ve 1828'de New York City gibi birçok ABD ve Avrupa kenti de kendi omnibüs(otobüs) hattını kurdu.

1830'larda, demir yolu teknolojisindeki yeni gelişmeler, dünyanın ilk demir yolu tabanlı transit sistemini sokaklara getirdi. Maliyetleri de fiyatı yolculuk başına 5 kuruşa indirdi ve ortalama vatandaş için çok daha uygun oldu. Şehir genelindeki halk, şimdi konforlu, uygun fiyatlı yolculuk yapabilirdi.

ABD’de toplu taşıma hızla yayılmaya başlamıştı. Otobüsler, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Amerika’nın sanayi devriminin öncüsü olarak statüsünü güçlendirerek, önemli bir popülerlik kazandı.

HAYVAN TAŞIMACILIĞI DA TEKNOLOJİYLE YOK OLDU, NOSTALJİSİ KALDI

Tabii ortadaki tek sorun fiyatlar değildi. Atlar ve katırlar, bir seferde sadece iki saat çalışabiliyordu. Bakımları zor ve masraflıydı. 1872 yılında, atçılıktan kaynaklanan grip salgını binlerce atı yok etti ve birçok transit sistemini önemli ölçüde yavaşlattı. 20’inci yüzyılın başlarına doğru, hayvan taşımacılığının modası geçmiş oldu. Birkaç atlı araba, bazı şehirlerde nostaljik olarak kaldı, ancak güvenilir ulaşımın ana kaynağı çok yakında büyük araçlara dönüşecekti: Bakınız 500T :)

Bundan 200 yıl önce halk otobüsüne binmek bir lükstü VİDEO