Cari denge, pandeminin etkisini üzerinden 2021'de atacak

Koronavirüs salgını dış ticaret, turizm ve üretim sektörlerinde ağırlıklı olmak üzere ekonomide önemli bir zararı yol açtı. Salgının ortadan kalkacağı süreçte tüm bu sektörlerdeki iyileşme ile sert düşüş yaşayan dış talebin kademeli olarak toparlanması, seyahat ve mal ticaretinde iyileşme, cari işlemler açığında da düşüş hesaplanıyor.

2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre,  yüzde 5,8'lik büyüme gerçekleşmesi öngörülüyor.

HEDEF, CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ GSYH'YE ORANININ YÜZDE 1,9 OLMASI

Beklentiler çerçevesinde, gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) büyümesine net mal ve hizmet ihracatının katkısı 2 puan olacak. Yerli üretimi ve ihracat atılımını merkeze alan ekonomi politikalarıyla tutarlı olarak dış dengedeki kuvvetlenmenin devam etmesi ve cari işlemler açığının GSYH'ye oranının yüzde 1,9 olması hedefleniyor.

DIŞ TİCARET AÇIĞI, OCAK-AĞUSTOS DÖNEMİNDE, YÜZDE 140,4 YÜKSELDİ

Dış ticaret açığı, 2020 yılının ocak-ağustos döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 140,4 artarak 25 milyar 600 milyon dolara yükseldi. Bu yıl salgın nedeniyle ihracatta düşüş eğiliminin sürmesine ve ithalattaki benzer eğilimin azalmasına bağlı olarak dış ticaret açığı 27 milyar dolar düzeyine çıkacak.

KALICI İYİLEŞME AMAÇLANIYOR

Yeni Ekonomi Programı'yla (YEP) cari işlemler dengesinde kalıcı iyileşmenin sağlanması amaçlanıyor.

Cari işlemler dengesindeki iyileşme sonucunda, dış finansman ihtiyacının azalacağı tahmin ediliyor. Bununla birlikte, cari işlemler dengesi ve enflasyon gibi makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmeye bağlı olarak ülkenin risk priminin gerilemesiyle kaliteli dış finansman akımları için uygun bir ortamın oluşturulacağı öngörülüyor.

Dış ticaret, hizmetler, birincil ve ikincil gelir dengelerindeki gelişmeler ve tahminlere göre, cari işlemler açığının 2021 yılında 13 milyar 900 milyon dolar seviyesine gerilemesi hedefleniyor.

2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre ihracat, 2020 yılının ocak- ağustos döneminde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 12,9 azalarak 102 milyar 300 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.

Bu dönemde ihracattaki düşüşün temel nedeni, salgın dolayısıyla ana ihracat pazarlarındaki dış talep azalışı oldu.

Türkiye'nin başlıca ticaret ortağı olan AB'nin toplam ihracattaki payı salgının etkisiyle bu yılın 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 1,9 puan azalarak yüzde 41,2'e geriledi. Bu gelişmede, salgının en şiddetli hissedildiği ülkeler arasında bulunan İspanya ve İtalya'nın paylarındaki sırasıyla 0,8 ve 0,7 puanlık gerilemeler etkili oldu.

Söz konusu dönemde Kuzey Amerika ülkelerine gerçekleştirilen ihracatın payı 1,3 puan artarak yüzde 6,8'e yükselirken, Yakın ve Orta Doğu ülkelerine yapılan ihracatın payı ise 0,3 puan azalarak yüzde 18,8 olarak gerçekleşti.

İHRACATIN BU YIL YÜZDE 8,3 AZALMASI BEKLENİYOR

Anılan bu gelişmeler doğrultusunda, bu yıl, ihracatın yüzde 8,3 azalarak 165 milyar 900 milyon dolar olacağı, ihracat fiyatlarında yüzde 1,9 düşüş, reel ihracatta da yüzde 6,5 daralma yaşanacağı tahmin ediliyor.

İHRACAT, 2021'DE YÜZDE 10,9 ARTACAK

Gelecek yıl ise ihracatın yüzde 10,9 artarak 184 milyar dolara, ithalatın da yüzde 11,4 yükselerek 223 milyar 3 milyon dolara çıkacağı, böylece dış ticaret açığının 39 milyar 300 milyon dolar seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülüyor.

İTHALATTA DÜŞÜŞ BEKLENTİSİ

İthalat açısından bakıldığında, salgının etkisiyle nisan ve mayıs aylarında bu alanda yaşanan hızlı düşüşün ardından sonraki aylarda, altın ithalatındaki artışın da etkisiyle, artış görüldü.

İthalat, bu yılın ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 düşüş göstererek 135 milyar 200 milyon dolara geriledi. Anılan dönemde, ara malları (ham madde) haricindeki tüm alt ekonomik gruplarda ithalatta artış gözlenirken, ara malı ithalatı yüzde 4,1 azaldı, tüketim malları ve sermaye malları ithalatında sırasıyla yüzde 5,6 ve yüzde 12,1 artış kaydedildi.

İthalatın bu yılın sonunda yüzde 3 azalarak 204 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi, ithalat fiyatlarının yüzde 7,2 azalması, reel ithalatın ise yüzde 4,5 artması öngörülüyor.

SEYAHAT GELİRLERİ 19.8 MİLYAR DOLARA ÇIKACAK

2019'da 29 milyar 800 milyon dolar olarak gerçekleşen seyahat gelirleri, bu yılın 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75,3 azalarak 5 milyar 100 milyon dolar oldu. Beklentilere göre, seyahat gelirleri, 2020'de salgının etkilerine bağlı olarak 10 milyar 300 milyon dolara düşecek.

Hizmet gelirleri de bu yılın ocak-ağustos döneminde yıllık bazda yüzde 47,6 düşerek 21 milyar 700 milyon dolar, hizmetler dengesi fazlası ise yüzde 78,4 azalışla 5 milyar 100 milyon dolar oldu.

Hizmetler dengesi fazlasındaki düşüşte, hizmet gelirlerindeki düşüşün yanı sıra hizmet giderlerinin artması da etkili oldu. Hizmetler gelirlerindeki azalmaya, salgın nedeniyle turizm sektöründeki durgunluğun sürmesinin yanı sıra mal ihracatı ve turizm gelirlerindeki daralma sonucunda taşımacılık gelirlerindeki düşüş yol açtı. Bu yılın tamamında hizmetler dengesi fazlasının 12 milyar 300 milyon dolar olacağı tahmin ediliyor.

2021’DE SALGININ ETKİSİNİN AZALMASI BEKLENİYOR

2021 yılında koronavirüs salgınının etkisinin azalmasıyla seyahat gelirlerinin 19 milyar 800 milyon dolara yükselmesi, hizmetler dengesinin ise 23 milyar 800 milyon dolar fazla vermesi bekleniyor.

Birincil gelir dengesinde 11,6 milyar dolar açık, ikincil gelir dengesinin 0,8 milyar dolar fazla vermesi öngörülüyor. İhracat ve ithalat fiyatlarının 2021 yılında sırasıyla yüzde 1,2 ve yüzde 2,5, reel ihracat ve ithalatın da sırasıyla yüzde 9,6 ve yüzde 6,7 artacağı tahmin ediliyor.