Sarıkamış Harekatı'nın üzerinden 107 yıl geçti

Türk savaş tarihine geçen en acı olaylardan biri de Sarıkamış Harekatı olarak bilinir.

Rus ordularını püskürtmek üzere 22 Aralık 1914'te başlatılan Sarıkamış Harekatı, 107'nci yılına girdi.

15 Ocak 1915'e kadar süren harekatta verilen 60 bin şehit, her yıl düzenlenen etkinliklerle anılıyor.

Şehitleri anmak için her yıl ocak ayının ilk haftası etkinlik planlanırken, şehitler için kardan temsili heykeller yapılacak.

Ülkenin dört bir yanından gelen ziyaretçiler, Sarıkamış'ta şehitlerin yürüdüğü yollardan 7-9 Ocak tarihlerinde yürüyecek.

SARIKAMIŞ HAREKATI

1'inci Dünya Savaşı'nın en hüzünlü ve en acı verici olayları arasında anılan Sarıkamış Harekatı'nda donarak kaybedilen binlerce şehidin ardından, 30 Aralık itibarıyla Sarıkamış'a ulaşan 9. ve 10'uncu Kolordu'daki askerlerin sayısı 2 bin 500'e kadar düştü.

Harekatta hazırlanan planın dışına çıkılarak uzun yürüyüşler yapılması, Ruslara zaman kazandırdı. Harekat başlangıcında Sarıkamış'ta zayıf olan Ruslar, 10. Kolordu'nun gecikmesiyle lojistik ve askeri anlamda ilerleme kaydetti.

ENVER PAŞA, TAARRUZU BAŞLATTI

Ardahan Kosor'a giden 10. Kolordu'nun cephe hattı genişlemiş oldu ve iki kolordu arasındaki irtibat neredeyse koptu. Aynı tarihlerde Hafız Hakkı Bey'in 24 Aralık'ta Kosor'da bulunduğu günlerde Enver Paşa da 9. Kolordu ile Bardız'a gelmişti.

Enver Paşa, esirlerden alınan bilgilere göre Sarıkamış'ı kuşatabileceğini, taarruz yapmanın mümkün olabileceğini gördü ve taarruzu başlattı.

9. KOLORDU, EMİRLERİ SORUNSUZ YERİNE GETİRDİ

Erzurum Teknik Üniversitesi (ETÜ) Rektör Yardımcısı ve tarihçi Prof. Dr. Murat Küçükuğurlu, harekatta görev alan 9. Kolordu'nun verilen bütün emirleri sorunsuz yerine getirdiğini ve hepsinin tam bir kahraman olduklarını dile getirdi.

Dönemin 9. Kolordu Komutanı İhsan Bey başta olmak üzere çok sayıda askerin ya soğuktan donarak ya da hastalanarak hareket kabiliyetini yitirdiğini aktaran Küçükuğurlu, İhsan Bey ve bazı askerlerin bu savaşta Ruslara esir düştüğünü söyledi.

10. KOLORDUNUN BÜYÜK KISM, ALLAHUEKBER DAĞLARI'NDA DONARAK ŞEHİT OLDU

Küçükuğurlu, Ardahan Kosor'da bulunan Hafız Hakkı Bey'in de harekat sırasında Allahuekber Dağlarını aşıp Kars'ın Selim ilçesinden Sarıkamış'a geçip Rus ordusunu arkadan kuşatmayı amaçladığını ifade etti.

Hafız Hakkı Bey'in kuşatma planını geniş alana yaymasının beraberinde hataları getirdiğini belirten Küçükuğurlu, "Burada en büyük hatalardan birisi buydu. 26-27 Aralıkta bu zor coğrafya ve zor iklim şartlarında 3 bin rakımdan daha yüksek olan Allahauekber Dağlarında askerler 18 saat boyunca yürümek zorunda kaldı ve maalesef hemen hemen kolordunun tamamı burada donarak şehit oldu. Bu kolorduda yer alan 30. ve 31'inci tümenlerde 26 bin askerimiz varken Allahuekber Dağlarının diğer yamacına 27 Aralık'ta ulaşıldığında bu sayı 3 bine düşmüş, sadece 3 bin kişi Allahuekber dağlarını aşmış ve bu zafiyet daha fazla olarak düşünülmesi gerekir. 10'uncu Kolordu kendisine verilen görevleri ve talimatları yerine getirmediği gibi stratejik hata ve hedeflerinden dolayı bütün mevcudunu kaybetti."

100 BİN ASKER, SAVAŞ DIŞI KALDI

Enver Paşa'nın çizdiği harekat planına uyulması halinde tarihi akışın da değişebileceğini vurgulayan Küçükuğurlu, sözlerini şöyle tamamladı:

"10. Kolordu Sarıkamış'a inseydi, Sarıkamış'ı kuşatmış olan Enver Paşa'ya yardım edecekti. Hafız Hakkı bey yoluna devam ederek Selim'i almaya çalıştı ve yaklaşık 4 gün sonra Sarıkamış'a gelmişti, fakat iş işten geçmişti. Harekatta çok cüzi başarılar elde edilmiş, Narman bölgesi bizim tarafımıza geçiyor ama bu yeterli olmuyor, Sarıkamış'tan öteye gidilemiyor. Askerimiz, kış şartlarından dolayı yok oluyor, sonuç olarak 3. Ordu'muz ciddi kayıplar vermiştir. Gerek Fevzi Çakmak gibi önemli isimler gerekse yapılan son bilimsel çalışmalar, harekatta görev alan 120 bin askerimizden 60 bininin hayatını kaybettiğini belirtir. Bunların içinde esirler ve Allahuekber Dağlarında donarak can verenler de vardır. Diğer taraftan 40 bin civarında hasta ve yaralı askerimiz mevcuttur. Bu durumda, harekat nedeniyle yaklaşık yüz bin askerimizin savaş dışı kaldığını söyleyebiliriz."