Jet lag'in sebebi vücudumuzun biyolojik saati

ENSONHABER.COM/Aybüke Sengir

Uzun süreli uçuşlarınızdan sonra, birkaç gün sersemleşmiş hissetmek, algıda zayıflama, dikkat bozukluğu, uykulu hal, uyuyama hali ya da uykudan yeni uyanmış gibi bir duygu durumuyla karşılaştıysanız, jet lag sendromuna yakalanmışsınız demektir.

NEDEN JET LAG YAŞIYORUZ

Vücudun biyolojik saati yerel saatle uyum halindedir. İstanbul’dan Bangkok’a seyahatinizde 20:10’da uçağa bindiğinizde, İstanbul saatiyle sabah 09:25 gibi Bangkok’a varıyorsunuz. Oysa aynı vakitte İstanbul’da saat öğleden sonra 17:00 civarını gösteriyor. Yatağa girdiğinizde biyolojik vücut saati hala öğleden sonrasını zamanına ayarlı olduğu için uykuya dalamıyorsunuz, diğer yandan gündüz olduğunu da gördüğünüzden beyin bu noktada karmaşa yaşıyor.

BATIDAN DOĞUYA DOĞRU GİDİLDİKÇE ARTIYOR

Vücudumuzun günlük ritmi düzenleyen bir biyolojik saati var. Beyinde küçük bir salgı merkezi olan pineal bez, melatonin hormonu salgılayarak bu saati kontrol ediyor.

Batıdan doğuya doğru farklı zaman dilimlerinde seyahat ettiğinizde vücudun günlük ritmi bozuluyor, yorgunluk, uyku bozukluğu, dikkat eksikliği ve benzeri fizyolojik bozukluklar ortaya çıkıyor.

Jet lag süresi, kişiye ve kişinin şartlara uyum sağlamasına bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Ancak seyahat öncesi uyku ritminde yapılacak bazı değişiklikler jet lag’in etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

JET LAG OLMAKTAN NASIL KURTULURSUNUZ

Jet lag’e yakalanmamak istiyorsanız ilk olarak gideceğiniz yerin saatine en az 1 hafta önceden vücudunuzu alıştırmanız gerekiyor.

Günlük saat düzeninizi 1 saat erkene ya da ileriye alarak yaşamak işinizi kolaylaştıracaktır.

Doğuya gidiliyorsa yolculuk öncesi birkaç gün daha erken, batıya gidiliyorsa daha geç uyumanız gerekecek.

Bunun için uçuş gününde bolca su içmek, alkol ve kafeinli içeceklerden uzak durmak gerekiyor.

EN AZ ÇOCUKLAR ETKİLENİYOR

Hemen herkes,  bu durumdan az ya da çok etkilenir. Ancak uyku saatleri düzenli olan kişiler, uykusuz, az su içen, 60 yaş üstü, kronik hastalıkları nedeniyle genel durumu kötü olan kişiler jet lag'ten daha çok etkilenir.

Çocuklar ise günün farklı saatlerinde, kesik kesik uyuyabildikleri için bu durumdan daha az etkilenirler.