New York… New York… Dünyaya Amerikan rüyasını yaşatan şehirde, yükselen dev binaların Times Meydanı’nda kalabalıkla buluşması ne zaman başladı? Acaba dünyanın yakından tanıdığı bu kentin hikâyesi neydi? Tarihi bir sorunun yanıtı her zaman vardı: 1626'da Peter Schaghen'in yazdığı bir mektup, Manhattan Adası'nın Lenape Kızılderilileri'nden satın alınmasına atıfta bulunuyor. New Amsterdam New York'a nasıl dönüştü? Nihai bir pazarlık gibi görünse de, hikâyenin gerçekliği bundan daha karmaşık. New York Şehri'nin dünyanın en önemli kozmopolit şehirlerinden biri haline gelmesinin kaderi, kuşkusuz Hollanda'nın ellerinden geçmişti.
Bazı tarihçiler bu hassasiyeti kabul etmeyecekler fakat alternatif bir tarih her zaman kabulümüz.
NEW AMSTERDAM'I KURDU (BUGÜNKÜ NEW YORK)
16. yy Avrupası’nda, Hollanda tüccarlarının ticarette üstlerine yoktu. Hollandalı’lar, Avrupa’nın kuzeyinden Asya’ya 'acaba başka yol var mı' diye düşünüyordu. Bugün New York’ta, Manhattan olan bölge, 1524'te Lenape Kızılderili kabilesinin eviydi. Bundan tam 400 yıl önce deniz yoluyla Asya’ya gitmeye kalkan İngiliz Henry Hudson, Asya'ya giden bir yol bulamadı ama, yolculuğunun sonunda bugünkü New York limanına vardı. 11 Eylül 1609'da Hudson’un bölgeye varışı, Hollanda’nın Kuzey Amerika’da yerleşim kurmasının da başlangıcıydı.
1624'te Hollanda Batı Hindistan Şirketi, bir grup yerleşimciyi Manhattan bölgesine göndererek şehre keşfe çıktı. İlk grup Manhattan Adası'nın güney ucunda küçük bir kasaba inşa etti ve Hollandalı tüccarlar, bölgede yaşayan Kızılderililerle kürk ticaretine başlamak için harekete geçtiler.
24 DOLARA HOLLANDA'YA SATTILAR
New York’taki South Street Liman Müzesi’nde sergilenen yüzyıllar öncesine ait bir belge, Hollandalılar’ın bu toprakları para karşılığı satın aldığını kanıtlıyor. Hollanda Ulusal Arşivleri Başkanı Martin Berendse, Hollandalı yetkililerce 1624’te yazılan belgeyi şöyle tercüme etmiş:
“Devletin tüm kudretli hükümdarları, New Amsterdam gemisinin Yeni Hollanda’dan Amsterdam’a vardığını duydum. Kaptanla konuştum, haberi ondan aldım. Herkesin durumu gayet iyi. Manhattan adasını 60 gulden karşılığında satın aldık.”
60 gulden 24 dolara denk geliyor. Evet; Hollanda, 24 dolara Manhattan'ı Kızılderililerden satın aldı (Bugünkü değeriyle yaklaşık 700 dolar) ve NewAmsterdam kolonisi, 1624'te Hollanda Batı Hindistan Şirketi tarafından resmen kuruldu.
HOLLANDA'NIN NEW YORK'A MİRASI
1664 yılına gelindiğinde, New Amsterdam II. Charles'ın kardeşi York Dükü şerefine New York olarak değiştirildi. Manhattan için dönüşüm başladı.
Hollandalılar tarafından inşa edilen ilk binalar, ahşap malzemelerden yapılmıştı. Nüfus büyüdükçe, ahşap evler tipik kırmızı tuğlalı Hollanda binalarıyla değiştirildi. Koloni, günümüzün New York, Delaware, Connecticut ve New Jersey bölgelerini kapsıyordu.
Bronx, Brooklyn, Broadway, Harlem, Wall Street, Long Island... Bunlar ve daha birçok New York yer isimlerinin birçoğunun Hollandalı olduğunu biliyor muydunuz?
1910'DA İKİ MİLYON İNSAN YAŞIYORDU
O yıllarda, çoğu Avrupa’dan olmak üzere çok sayıda göçmenin bölgeye akın ettiği biliniyor. New Amsterdam'daki etnik gruplar arasında onlarca Avrupalı etnik ırk vardı. Haliyle, zamanla New York da nüfus değişimleri yaşadı. 19’uncu yüzyılın başında New York’ta yalnızca 100 bin kişi yaşıyordu. 1875’te kent nüfusu bir milyonu geçti. 1910 yılındaysa Manhattan Adası’nda yaşayanların sayısı 2 milyona ulaşmıştı.
(New Amsterdam'ın orijinal şehir haritası)
ŞEHRE METRO YAPILDI
Nüfusun artması Manhattan’da emlak fiyatlarını yükseldi. 1883’te halkın Long Island’daki daha ucuz toprakları satın alabilmesi için Brooklyn Köprüsü inşa edildi. Köprüden yük ya da yolcu taşıyan at arabalarıyla veya yürüyerek geçilebiliyordu. Sonra metro inşaatı başladı. Lewis, “New York metro sisteminin en akıllıca yanı, sadece 5 sent karşılığında millerce öteye, merkezdeki iş bölgesinden uzağa gidebilme ve kent dışında ucuz emlak bulabilme imkanı sağlamasıydı. Böylece orta gelirliler de ev ya da güzel bir apartman dairesi satın alabiliyordu,” diye konuşuyor.
Ancak iş merkezinin Manhattan olması şarttı. Müteahhitler, kolları sıvadı ve New York’a ilk gökdelen dikildi; gökdelen sayısı zamanla hızla arttı. Woolworth Gökdeleni, Chrysler Gökdeleni, Empire State Gökdeleni, birbiriyle adeta yarışıyordu.
TİCARETİ WALL STREET'DE YAPIYORLARDI
400 yıl önce ticaret merkezi olarak planlanan uzun ince Manhattan adası, günümüzde paranın gücünü temsil ediyor. Hollandalıların Kızılderililerle kürk ticareti yaptıkları bölgeyse, bugün dünyanın finans merkezi olan Wall Street.
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış