Osmanlı finans tarihine ışık tutan: Borsa Risalesi

1873’te başlayıp 1890’ların ortasına kadar süren ve tüm Avrupa’yı etkisi altına alan bir ekonomik kriz söz konusu! İşte tam da bu dönemde İstanbul da kontrol altına alınmak isteniyor ve Dersaadet Tahvilat Borsası, organize bir şekilde faaliyete geçiriliyor. Kurumun başına da Abidin Paşa getiriliyor. Kitabın dört bölüm ve beş konudan oluştuğunu vurgulayan Abidin Paşa, “Hava Oyunları” risalesin işte böyle bir dönemde yazıyor…

Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nun finans tarihine bir ışık tutuyor. Abidin Paşa’nın ilk kez 1874’te Osmanlı Türkçesi ile yazdığı bu eser, dönemin iktisat anlayışını, borsadaki gelişmeleri, o dönem gerçekleştirilen işlem türlerini de aktarıyor.

Borsa Risalesi: Hava Oyunları, Abidin Paşa’nın geniş bir biyografisinin yanında zengin dipnotlar da içeriyor. Ayrıca kitapta risalenin Osmanlıca ve günümüz Türkçesine çevrilmiş halini bir arada bulmak mümkün…

(Abidin Paşa)

BORSA RİSALESİ: HAVA OYUNLARI

Kitabı yayına hazırlayan Doç. Dr. Celali Yılmaz’ın, “Bu çalışma, Osmanlı finans tarhi için klasik kabul edilebilecek bir birincil kaynağı, herkes için ulaşılabilir kılma çabasıdır” diye tanımladığı bu eser, 1874’te ilk kez “Konsolidenin Hava Oyunlarıyla Sâie Muamelât Hakkında Müstakrazât-ı Maliyyeye Dâie Risale” adıyla yayımlanmıştı.

Doç. Dr. Yılmaz, aynı zamanda Türk finans piyasalarının değindiği iki temel problemin de altını çiziyor: “Dersaadet (İstanbul) Tahvilat Borsası’nın ilk komiseri (bugünkü adıyla ilk başkanı) Abidin Paşa’nın risalesi, Türk finans piyasalarının tarihsel olarak çözülmemiş olan iki temel problemine değinmektedir: Finansal piyasalarda güven (eksikliği) ve kamu borçlanmaları (fazlalığı) sorunları.”

Abidin Paşa, kitabın ilk konusunu Osmanlı Devleti’nin borçlanma senetlerinin spot ve türev işlemlerine dair olduğunu belirterek, şu bilgileri aktarıyor: “İkincisi, Osmanlı Devleti’nin bütün borçlanmalarının ne zaman, kimlerle yapıldığı, yıllık faizlerinin ne kadar olduğu, hangi aylarda ödendiği ve borçların anaparasının kaç sene içinde tamamen ödeneceği hakkındadır. Üçüncüsü, İstanbul’da bulunan bütün bankaların kuruluş tarihleriyle hisse senetleri, sermayeleri ve gördükleri işler hakkında açıklamalardır. Dördüncüsü, Avrupa bankaları hakkında aynı şekilde bazı açıklamalar ve beşincisi Osmanlı Devleti’nin mali ve idari yapısı ve diğer konular hakkında bazı değerlendirmeler içermektedir.”

Bu eser, dönemin iktisadi düşüncesini değerlendirirken, Osmanlı’nın son yüzyılına da ışık tutuyor…

Borsa Risalesi: Hava Oyunları

Abidin Paşa

Haz.: Celali Yılmaz

VakıfBank Kültür Yay.

S.: 248

Kitabı satın almak için tıklayınız: D&R

*

Instagram: biyografivekitap