Tapınak nedir
Detay Haber

Tapmak kökünden gelen tapınak, aynı zamanda ibadethane ve mabet olarak da kullanılabilir.

Dini terminolojide tapınak; herhangi bir dini inanç, gelenek veya akımın dini uygulamalar, adetler, ibadetler ve ritüeller için yapılan, çoğunlukla kutsal kabul edilen yapıdır.

DİNDEN DİNE BÜYÜK FARKLILIKLAR

Tapınaklar, çok çeşitli olabildiği gibi dinden dine büyük farklılıklar gösterir. Bağlı olduğu din ve ibadetlere göre tapınaklar, hem yapısal hem de anlamsal açıdan farklı olabilirler. Bir dinde birden çok tapınak türü bulunabilir. Sıklıkla her din, barındırdığı tapınaklara farklı isimler verir. Bu isimlerin yanında bazen tapınak sözcüğü de kullanılırken Yunan tapınağı gibi sadece dinin verdiği spesifik isim de olabilir. Sıklıkla tapınakların, dinin o tip tapınaklara verdiği ismin yanı sıra özel isimleri de vardır. Örneğin, Selimiye Camii.

Tapınak nedir

TAPINAKLAR VE İSİMLERİ

Bazı tapınak isimleri ve yerleri şu şekilde açıklanıyor:

- Antik Roma'da yerli tanrılara adanan templum isimli tapınaklar bulunurdu. Çoğu Batı dilinde tapınak anlamına gelen sözcükler, bu templum sözcüğü kökenlidir. Yabancı tanrılara adanan denk yapılara ise fanum denmekteydi.

- Hristiyanlık'ta tapınaklara sıklıkla kilise dense de zaman zaman sadece tapınak olarak da anılırlar. Ayrıca Hristiyan inancına göre Tanrı, kilisede (yani tapınakta) değil, her yerde mevcuttur.

- Batı Hristiyanlığı'nda bazı "özel" tapınaklar şapel olarak anılırken, çoğu kamuya açık büyük tapınaklara Hristiyanlık'taki durumlarına (statülerine) ilişkin isimler verilmiştir, katedral veya bazilika gibi.

- Ortodoks Hristiyanlığı'nda tapınaklar Yunan haçına benzer bir temele sahip kiliselerdir.

- Fransa'da erken modern dönemde ortaya çıkan Protestan mezhepler "kilise" yerine "tapınak" sözcüğünü kullanır; daha yakın zamanlarda ortaya çıkmış bazı Hristiyan mezhepleri ise "kilise" sözcüğünü kullanır.

- Mormon Kilisesi hem "kilise" hem de "tapınak" sözcüklerini, farklı tipteki tapınakları tanımlamakta kullanırlar. Normal ibadet hizmetleri ve benzeri adet ve uygulamalar kiliseler de yapılırken Mormon tapınakları daha özel düzenlemeler için ayrılmışlardır.

- Bir Jain tapınağı derasar olarak anılır.

- Bir Hindu tapınağı çeşitli şekillerde anılır; mandir, Kovil (Tamil) ve gudi/devalayam/kovela (Telugu).

- Cami ve cemevleri, İslam dinindeki tapınaklardandır.

- Antik Musevi dinin merkezi ve en kutsal mekânı, Kudüs'te bulunan Kudüs Tapınağı idi.

- Bir Sih tapınağına gurdwara denir.

- Zerdüştlük dininin tapınağına ateşgede denir.

- Kamboçya ve Tayland'da hem Hindu hem de Budist tapınaklarına wat denir.

- Baha'í tapınaklarının ismi Meşrükul Azkardır.

- Şintoist tapınaklara jinja denir.

- Mandean ya da sabii tapınaklarına menda denir

- Çeşitli Uzak Doğu tapınaklarına Batı dillerinde pagoda denir.

Dinlerin verdikleri özel isimlerin yanı sıra belirli bir dinin, belirli bir tapınak tipinin dahi ismi farklı kültür ve bölgelerde farklı olabilir.

Tapınak nedir

MİMARİ AÇIDAN ÖNEMİ

Çeşitli tarihi dönemlerde, belirli mimari tarzlar büyük dini yapılarda çok sıkı ve yoğun biçimde kullanılmıştır. Bu tapınak yapıları, askeri ve saray yapılarıyla birlikte, belirli mimari tarzların bugüne kadar kalabilmiş ana örneklerini oluştururlar ve bu sebeple de mimari açıdan çok önemlidirler. Özellikle, Yunan ve Roma tapınak mimarisi batı kamu mimarisini önemli oranda etkilemiştir. Tapınakların mimari yönü de dini yönleri kadar önemlidir. Çoğu zaman belirli bir dinin belirli bir tapınak tipinin farklı kültür ve bölgelerde çok farklı mimari biçimler aldığı görülür.

Tapınak nedir

DİNİ İNANÇLARA DAİR BİLGİLER

Bu sebeple bir tapınağın mimari yapısı, tapınağın bağlı bulunduğu dinin anlayışına dair yoğun mimari öğeler taşıdığı gibi tapınağın bağlı bulunduğu zaman dilimi, kültür ve bölge açısından da çok önemli bilgiler taşır. Özellikle bugün var olmayan, hakkında pek az şey bilinen veya büyük oranda değişikliğe uğramış dini inançların tapınaklarının mimarisi, dönem, kültür ve bölgenin mimari anlayışına dair bilgi vermesinin yanı sıra o dini inanca dair de bilgi verecektir. Bu sebepten dolayı tapınaklar teknik ve mimari açıdan da, mimarlık biliminin yanı sıra, dinler tarihi ve arkeoloji için de çok önemli bir yere sahiptir.

Tapınak nedir