Anadolu'nun umumi tuvalet geleneği Harran'dan geliyor

Dünyanın ilk İslam üniversitesinin kalıntıları ve Emeviler döneminden kalma Ulu Cami ile yıl içinde pek çok yerli ve yabancı turisti ağırlayan Şanlıurfa'nın Harran ilçesi, farklı mimari yapıdaki 250 yıllık konik evleriyle de ziyaretçileri büyülüyor. İLK HAMAM VE UMUMİ TUVALET Harran ilçesiyle özdeşleşen arı kovanı şakindeki konik kubbeli evler ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alan Harran Ören Yeri’nde kazı çalışmalarını 2014 yılından beri yürüten Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, İslami geleneğe göre Anadolu’nun ilk hamam ve umumi tuvalet geleneğinin günümüze Harran’dan geldiğini söyledi. "32 TUVALET BULDUK" 1270’li yıllarda Moğollar tarafından Harran’ın yakılıp yıkıldığını anlatan Prof. Dr. Mehmet Önal, buradaki kalıntıları gün yüzüne çıkartmak için 100 kişilik bir ekiple kazıların devam ettiğini ifade ederek şunları söyledi: "Harran'ın tarihsel öneminin bilinciyle arkeolojik kazılarımızı sürdürüyoruz. Emeviler Dönemi'nde Harran Ulu Cami yapıldı. Harran Ulu Cami'nin yanı başında şadırvanlı avluyu bulduk. Kazılarımızda ortaya çıkardığımız her eser, Orta Çağ dönemine ait Anadolu'da ilk olma özelliğindedir. Burada yeni bulduğumuz 32 tuvalet Anadolu'daki ilk örneklerdir. "TUVALETE GİDEN KİŞİLER BİRBİRİNİ GÖRMÜYOR" O dönemde İslam sanatı 8’inci yüzyılda oluşmamış, ancak Roma’dan hamam mimarisini almıştır. Geçen zaman zarfında kendi İslam ahlakına, prensibine uygun olarak hamamın bölümleri de değiştirmiştir. Havuzlu yıkanma yerlerine bölmeler açıp kurna koymuşlar. Yine o dönemlerde Anadolu’nun ilk umumi tuvalet ve lavaboları yapılan kazı çalışmalarıyla ortaya çıktı. Şadırvanlı bir avlu ve 32 tuvaleti var. Bu tuvaletlerin aralarına ince perdeler çekildiğini görüyoruz. O dönem tuvalete giden kişiler, birbirini görmüyor. "UYGULAMA DAHA SONRA BÜTÜN DÜNYAYA YAYILMIŞTIR" Yunan ve Roma da insanlar ‘Latrinalar’ kullanılırken, yan yana oturarak, birbirlerini görerek tuvalet ihtiyacını gideriyordu. Harran’da o dönem İslam ahlak ve prensiplerine uygun olarak bu hela ve lavaboların planında değişiklik yapmıştır. Aralarına perde duvarları yapmış o dönemki uygulama daha sonra bütün dünyada uygulanmaya başlanmıştır. Yine o dönemlerde sabun koymak için bu tuvaletlerin yanına küçük havuzlar yapmışlar. Yani Harran’da temizliğe çok önem veriliyordu. Yine bu şadırvanlı avlunun hemen yanında 2 metre yüksekliğinde 1,5 metre genişliğinde kanalizasyona rastladık. Bu da Harran’da temizliğe ne kadar önem verildiğini gösteriyor.”

Anadolu'nun umumi tuvalet geleneği Harran'dan geliyor

UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alan Harran Ören Yeri’ndeki kazı çalışmalarında Anadolu'nun ilk hamamı ve umumi tuvaletleri bulundu.