1968 yılı Milli Piyango'nun talihlisi: İsmet İnönü

Yılbaşına sayılı günler kala, büyük ikramiyeden pay almak isteyenler piyango gişelerine koşmaya devam ediyor. Osmanlı topraklarında başlayan piyango macerası Cumhuriyet dönemine sıçramakla kalmamış, İsmet Paşa da ikramiyeden nasibini almıştı. Şevket Süreyya Aydemir tarafından, Türk siyaset tarihinin ikinci adamı olarak nitelendirilen İsmet İnönü'nün, bütün bir Cumhuriyet tarihine ışık tutacak notları nihayet kitap haline gelmişti. Prof. Dr. Ahmet Demirel tarafından yayına hazırlanan 100 defter dolusu notta, İsmet Paşa'nın geçim sıkıntısı dolayısıyla sürekli Milli Piyango alması ve 1968 yılında da büyük ikramiyeyi kazanması da yer alıyor. TİYATRO TEKELİNDE İLK PİYANGO BİLETLERİ Piyangonun Osmanlı’daki başlangıcı 1850’li yıllara dayanır. Tiyatro tekeli kendisine verilen Naum Efendi, seyirci çekebilmek ve masraflarını karşılayabilmek için tiyatro biletiyle birlikte piyango bileti de veriyordu. Sonra Ermeni Katolik piyangosu gibi hayır kurumları da piyango çekilişleri düzenlediler ve işin karlı olduğunu gören bazı özel girişimciler piyangoculuğa başladılar. Osmanlı döneminde daha çok sarraf dükkânlarıyla bazıbanka şubelerinde yapılan satışların yerine, sadece piyango bileti satan ve bunu gazetelere ilân vererek topluma duyuran kimseler ortaya çıkmış. BİR SÜRE YASAKLANDI Fakat 1855’te yabancı biletlerin ülkeye girişinin ardından, 1857 de piyango bütünüyle yasaklanmaya çalışıldı. Abdülmecit döneminde yapılan yasaklarna girişiminin ne denli başarılı olduğunu saptayamıyoruz. Osmanlı Arşivi'ndeki belgelerden anlaşıldığına göre, yasak kararından önce, harcını yatırıp Emniyet Teşkilatından ruhsat alarak piyangoculuk yapan üçyüzden fazla kişi vardı. Yasakla beraber mağdur duruma düşen ruhsatlı piyangocular hükümetten tazminat almaya çalıştılar. HAYIR AMAÇLI PİYANGOLAR 1861’de tahta çıkan Abdülaziz’in ilk icraatlarından biri ise piyangoyu serbest bırakmak oldu. 1865 yaz başında çıkan bir kolera salgını gerekçe gösterilerek piyango ertelenmiş ve koşulları değiştirildi. Bunlardan kişisel çıkar amaçlı olanları yasaklandı, genel hayır amaçlayanlarınsa, yerel yönetimleri iznine bağlandı. İlk Osmanlı Piyangosu 1886 yılında İzmir Islahhanesine (çocuk hapisanesi) yardım amacıyla düzenlenmişti. Yine 1889 ve 1890 yıllarında İzmir’de, aynı amaçla padişah II. Abdülhamit’in izni alınarak bu kez eşya piyangosu düzenlenirken, gelirin bir kısmı hastane yapımına aktardı. TAYYARE PİYANGOSU 1939’dan itibaren Milli Piyango ismiyle anılacak bir geleneğin başlangıcı olan Tayyare Yılbaşı Piyangosu ve biletlerinin serüveni başladı. Bir şans oyunu olan piyango, başlangıçta sosyal ya da ekonomik yardım amacı ile düzenlenmişti. Örnek olarak Kandilli Kız Mektebi Sultanisi’nin yapılışı için ve İzmir’deki meslek okulları öğrenceleri yararına düzenlenen piyangoları görüyoruz. Osmanlı'daki özel ve dar kapsamlı, sosyalyardım amaçlı piyangoları, Cumhuriyet döneminde yerini daha geniş kapsamlı bir uygulama olan “Tayyare Piyangosu’na bıraktı. Böylelikle ilk piyango 1836’da İzmir’de düzenlenmiş ve yapılan çekiliş sonuncunda bir altın saat hediye edildi. 1939’da Milli Piyango İdaresi kuruldu. Savunma sanayii, özellikle hava kuvvetlerine destek sağlamak için kullanılan piyangoya rağbetin artması için 19 Mayıs 1940 çekilişi Ankara’da 19 Mayıs Stadyumu’nda yapılmış, çekilişe Cumhurbaşkanı İnönü ve Bakanlar Kurulu da katılmıştı. PİYANGO İSMET PAŞA'YA VURDU: 50 BİN İsmet Paşa da her vatandaş gibi zaman zaman Milli Piyango alır ve şansını denerdi. Paşa, Talih Kuşu'nun 24 Ocak 1968 tarihli çekiliş sonuçlarını görünce şoka girdi. Biletine tam olarak 50 bin lira isabet ettiği yazıyordu. 1968'de 50 bin lira! ''HANIMLA 50 BİNİ GÖRDÜK'' İsmet Paşa bu olayı 27 Ocak 1968'de not defterine "Piyangoda 50 bini hanımla bu gece gördük" şeklinde yazmıştı. Parayı İsmet Paşa'nın alması doğru olmayacağından, bu görevi kızı Özden Toker üstlendi. Özden Hanım, Milli Piyango İdaresi'nden parayı tahsil eder ve babasının hesabına yatırdı. HALKIN NİMET ABLASI Nimet Özden, ilk olarak Eminönü’nde kendi malı olan dükkânı açıp,evini de dükkânın üzerine taşıdı. Önceleri çeşitli zorluklar yaşayarak bilet satamasa da, zamanla bunların üstesinden gelir ve her bilet alana bir kutu şeker vererek kazancını kat kat arttırdı. O kuyruk hala hiç bitmez, uzar gider. Büyük İkramiye’nin size çıkma olasılığı ise 1/10.000.000; yani 10 Milyonda 1. Piyango bayiciliği konusunda ünlü olan bir başka kişi de halkarasındaki ismiyle “Tek Kollu Cemal”. Nimet Abla’nın kapı komşusu olan Tek Kollu Cemal, astsubay iken geçirdiği kaza sonucu tek kolunu kaybedince piyango bayiciliğine başlamış.

1968 yılı Milli Piyango'nun talihlisi: İsmet İnönü

Piyango, Osmanlı metinlerinde ilk kez 1792 yılında Ebubekir Ratip Efendi’nin Nemçe Seyahatnamesi’nde “lotarya” olarak geçer. Süregelen bu dalgadan İsmet Paşa’nın bile ikramiye almışlığı var.