Dünyanın sıfır noktası Greenwich değil Ayasofya’ydı

Bugün bütün dünya ile birlikte biz de saatlerimizi sıfır meridyeninin geçtiğine inanılan İngiltere’deki Greenwich’e göre ayarlıyoruz. Oysa haritacılık, astronomi, coğrafya, borsa, tarih bunların hepsi yüzyıllar boyunca İstanbul’a göre ayarlanıyordu. Sıfır meridyeninin geçtiği İstanbul, aynı zamanda dünyanın Doğu ve Batı diye ikiye ayrılan merkeziydi de. Doğu ve Batı Roma tanımları bile İstanbul merkeze alınarak söylenebiliyordu. DÜNYANIN MERKEZİ AYASOFYA Doğu Roma İmparatorluğu döneminde dünyanın merkezi olarak Yerebatan Sarnıcı’nın önündeki Milyon Taşı bütün dünyanın başlangıç ve merkez noktası olarak kabul ediliyordu. Ta ki 1800’lü yılların sonuna kadar… Hikayenin başına odaklanırsak eğer, Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından bugünkü Sultanahmet Meydanı’na 4. yüzyılda yerleştirildiği düşünülen, ki bu Milyon Taşı adı verilen taş hala duruyor, İstanbul’u dünyanın merkezi olarak konumlandırmıştı. Bizans ve Osmanlı dönemlerinde de şehir bu merkeziliğini korumaya devam ediyordu. Milyon Taşı dünyayı Doğu ve Batı diye ikiye ayırırken, Coğrafya’da kullanılan boylamların ilki olan sıfır boylam da Ayasofya’nın hilalinden geçiyor diye kabul edilmişti. Zaman da buna göre belirlenmiş ve uzun yıllar pek çok ülke saatlerini İstanbul’a göre ayarlamışlardı, o da 1884 yılına kadar. NAMAZ İSTANBUL’A GÖRE KILINIYORDU Osmanlı’nın hâkim olduğu toprakları gösteren haritalarda baş meridyen olan Ayasofya Camii’nin kubbesinden geçen meridyene “Arz-ı Halife” veya “Arz-ı İstanbul” deniliyordu. Çünkü Halife-i Mü’minin İstanbul’daydı. Hâlen İstanbul’u esas alarak namazlarını kılan ülkeler var. Mesela Afganistan’da bayram namazı vaktini İstanbul esas alarak kılıyorlar. Bunun sebebi ise Halife-i Mü’minin ile aynı anda bayram namazını kılalım düşüncesidir. Greeenwich esas alındıktan sonra artık bütün hesaplar oraya göre yapılıyor. Dünya’nın düzenini saatini programını İngilizler ayarlıyor. Borsaların açılıp kapanması uçakların kalkış saatleri hep Greenwich’e göre ayarlanıyor. GREENWİCH 1884'DE BİR KONFERANSLA SEÇİLDİ 1884 yılında Washington’da Uluslararası Meridyen Kongresi adıyla bir toplantı düzenleniyor. Yirmi dört ülkeden temsilcilerin katıldığı toplantıda Osmanlı’yı da Ahmet Rüstem Efendi temsil ediyor. Osmanlı’nın ‘şerhli evet’iyle başlangıç meridyeni Greenwich’e taşınıyor. Tabi onunla birlikte zaman ve konumun belirlenmesi de. Zamanla tüm dünya Greenwich’i başlangıç meridyeni ve saati olarak kabul ediyor. HER ŞEY GREENWİCH’E AYARLANDI Osmanlı, kendi sistemiyle birlikte ikili bir sistem devam ettiriyor bir süre. Cumhuriyet sonrası Takvim, saat ve ölçülerle ilgili yapılan kanunda Türkiye de Greenwich’e göre ayarlıyor kendisini. Bunun ne önemi var diyenler için; Haritalar buna göre çiziliyor, saatler buna göre ayarlanıyor, yön tayini buna göre yapılıyor. Bugün hava ve deniz trafiğinin yanı sıra tüm dünya borsalarının açılış kapanış saatleri bile buna göre ayarlanıyor. İNGİLİZLER MİLYON TAŞI’NI ÇALDILAR İDDİASI İngilizler 1886’da Yerebatan Sarnıcı’nın girişi kapısı kısmındaki Milyon Taşı’nın yarısını kesip Greenwich’e götürmüşlerdi. Bu bir kültür meselesi olarak kabul ediliyor. Belki sıfır meridyeni yeniden İstanbul’dan başlatamayız ama mesele gelecek nesillerimizin işin doğrusunu öğrenmeleri olabilir. Peki, Milyon Taşı neden İngiltere’ye götürüldü? Sıfır boylam niye oradan geçiyor? Zaman neden yeniden tanımlandı, yeni gün neden gece yarısı on ikide başlıyor? (İstanbul-Ayasofya sıfır noktası Milyon Taşı) GÜNEŞ BATMAYAN İMPARATORLUK Bu dönem aynı zamanda Batı’nın dünyanın üzerinde hâkimiyet ve üstünlük yarışına girdiği bir dönemdi. 1884 yılında Washington’da yapılan konferansta İngiliz tezinin kabul edilmesi, “Güneş batmayan imparatorluk” olarak da adlandırılan İngiltere’nin küresel gücüyle bağlantılı olduğu inkâr edilemez. (İngiltere - Greenwich sıfır noktası)

Dünyanın sıfır noktası Greenwich değil Ayasofya’ydı

134 yıl önce Greenwich olarak kabul edilen dünyanın merkezi, önceden İstanbul Ayasofya’ydı. Peki ne oldu da bu durum değişti?