Roma’dan İstanbul’a uzanan su kemerleri

İstanbul’da yaşayan birçok insanın bu kemerlerin ne olduğu hakkında bilgisi yok. Her gün onlarca insan su kemerlerinin altından geçiyor. O yüzden kısaca nedir ne değildir anlatayım. Bu teknolojiyi geliştiren ve gittiği her yere inşa eden Roma İmparatorluğu’ydu. İstanbul’a su ulaştıran ilk kemerler de Roma İmparatorları olan Hadrianus ve Valens tarafından yapılmıştı. İstanbul’un fethinden sonra ilk olarak bazı kemerler tamir edilerek kullanılmış, daha sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mimar Sinan’a yeni su kanalları ve kemerleri inşa ettirilmişti. ŞEHRE SU TAŞIYAN SİSTEM İstanbul’da su kemeri denilince akla ilk gelmesi gereken, Bozdoğan Kemeri olarak bilinen Taksim yönünden gelindiğinde Unkapanı’nı geçtikten sonra altından geçtiğimiz su kemeri. Şehzadebaşı ve Saraçhane bölgesinde duruyor. Yükselti farklarından ötürü suyu aşırmak için bu kemerlerden inşaa ediliyor ve su, üzerinde bulunan künklerin içinden akıp gidiyordu. Bizans devrinde daha çok sarnıçlarda toplanırken, Osmanlı devrinde zaman içinde akar su halinde çeşmelerden kullanılırdı. O zamanlar evlerde çeşme bulunmuyor, sadece izinli olarak bazı paşaların konaklarına çeşme konuyordu. Evler kendi sularını çeşmelerden alabildiği gibi sakalar da evlere servis yapıyordu. Mağlova Su Kemeri Belgeseli VİDEO NASIL ÇALIŞIYORDU? Grafikten de gördüğünüz gibi yüksekte bulunan su, kurulan kompleks tüneller, kanallar ve su kemerleriyle bezeli sistem sayesinde şehire ulaşıyor. Burada amaç yüksekte bulunan suyu hiç bir ekstra güç kullanmadan sadece eğim vererek aşağıdaki şehire ulaştırmak. Hat üzerinde vadi varsa, kemerlerden oluşan sıraların üst üste yerleştirilmesiyle bir köprü yapılıyor, kat kat yerleştirilen kemerler kente su taşıyan kanalın düzeyine ulaşana kadar yükseltiliyor. Böylece su, kanalla aynı düzeye yükseltiliyor ve su kemerinin üzerinden kolayca akabiliyor. ROMA'DAN GÜNÜMÜZE BOZDOĞAN KEMERİ Bozdoğan Kemeri, M.S 378’de yaptırılan Belgrad Ormanı ve civarındaki su kaynaklarından İstanbul içine suyun getirilmesi için yapılan su kanallarının bir bölümünü oluşturuyor. Fatih'ten Unkapanı'na veya tersi istikamette giderken altından geçiyoruz. İstanbul'un fethinden sonra Eski Saray ve Topkapı Sarayı'na su taşımak için kullanılıyordu. İki sıra kemerden oluşan köprü yapıldığında 1 kilometre uzunluktayken bugün 800 metrelik bir bölümü ayakta kalabildi. Yolumuzu Bahçeköy tarafına çevirdiğimizde altından geçerken rahatlıkla fark edeceğimiz I. Mahmut Su Kemeri bizi karşılıyor. BAHÇEKÖY'ÜN SEMBOLÜ I.MAHMUT SU KEMERİ Bahçeköy’ün içinden Zekeriyaköy’e doğru giderken hemen sağımızda yüksekliği daha az olan Bahçeköy Kemeri‘ni görüyoruz. Kemer, 1731 yılında Sultan I. Mahmut tarafından yaptırılmıştı. Yapıldığı zaman yaklaşık 400 metre olduğu söylenilen kemerin tamamı maalesef zamanımıza ulaşamadı. Kemerin yüksekliği ise yaklaşık 27 metre. Fotoğraf :Hüsnü Yazıcı MİMAR SİNAN'IN İZİNDEN EVVELBENT KEMERİ Kemerburgaz’a bağlayan yolu devam edersek bir süre sonra başka bir kemerin altından geçiyoruz. Evvelbent Kemeri ya da Paşadere Kemeri olarak bilinen Mimar Sinan yapısı. 102 metre uzunluğa sahip kemerin asıl adının Balıkzade. Bugün altında arabaların geçtiği uzun bir göz ile altta 5, üstte 7 olmak üzere toplam 13 gözü bulunuyor. ADI ÜZERİNDE: UZUN KEMER KEMERBURGAZ Eyüp Sultan Kemerburgaz ormanlığının kuzeyinde bulunan köprü, Göktürk girişinde konumlanıyor. Kağıthane deresi üstünde bulunan Mimar Sinan eseri olan Uzun Köprünün Roma devrinden kalan temelleri üzerine inşa ediliyor. Kemer, Türkiye'nin günümüzde ayakta kalmış en uzun kemeri. 1554-1564 yılları arasında iki katlı olarak inşa edilen kemer boyutu 710 metre yüksekliği ise 26 metreyi buluyor. Üst gözleri alt gözlere göre daha kısa olarak tasarlanmış köprünün ayaklarından birinin üzerinde “Allah” yazısı var. Bir diğer ayağında ise defineciler tarafından tahrib edilmiş olan bir madalyon yer alıyor. KEMERLERİN EFENDİSİ: MAĞLOVA SU KEMERİ Yine bir Mimar Sinan eseri olan Mağlova Su Kemeri 1554-1563 yılları arasında İstanbul’a su sağlamak için inşa edilen Kırkçeşme Tesisleri’nin en önemli birimi kabul ediliyordu. Dünyanın çeşitli yerlerinden gelen mimarların gıptayla baktığı bir eser. Eserle ilgili önemli bir söz söyleniyor; “Mimar Sinan başka hiçbir eser yapmamış olsaydı dahi, bu kemer Koca Sinan’ı ünlü yapmaya yeter”. Kemer İstanbul’da halen aktif olarak su taşımaya devam ediyor ve Alibeyköy barajının göl suyu, kemerin dörtte birini kaplıyor. SUYA YÖN VEREN EĞRİ KEMER Eğri Kemer, Kemerburgaz yolu üzerinde duruyor. 1564 yılında inşa edilen kemerin özgün bir mimarisi var çünkü 90 derecelik bir açıya sahip. Bizans Dönemi altyapıları kullanılarak koca Sinan tarafından yapılmış bir eser daha. Altından geçen karayolu sayesinde ulaşılması kolay olan su kemerlerimizden biri ve günümüzde maalesef faaliyette değil.

Roma’dan İstanbul’a uzanan su kemerleri

İstanbul’un orta yerinde Roma ve Bizans döneminden kalma su kemerleri var hiç merak ettiniz mi? Bu kemerler neden şehrin orta yerinde duruyor ve nasıl çalışıyordu bu içerikten öğrenebilirsiniz.