Tesla ve Edison’un ‘akım’ rekabeti

Bir yanda yeni ve üstün alternatif akım sistemi’ ile Tesla, bir yanda 'doğru akım sistemi’ni korumaya çalışan Edison. Bu mücadelenin 1893 Chicago Dünya Fuarı’nda tek bir galibi vardı. AMPULÜ KİM BULDU? Hemen hemen hepimiz onu ampulü icat eden bilim adam olarak Thomas Edison'u tanıyoruz. Evet 1879’da elektrik ampulünü icat ederek patentini almıştır ve tarihe de bu şekilde geçmiştir. Fakat 700 buluşu dahil kablosuz ampulü ilk keşfedenin Nikola Tesla diye biri olduğunu biliyor muydunuz? PATENTİNİ ALDI Edison 1879'da elektrik ampulün patentini alarak 1980’de satmaya başladı. Yavaş yavaş tüm evlere girmeye başlayan ampülleri ve diğer buluşları onu zengin bir iş adamı haline getirdi. BABASI PAPAZ OLMASINI İSTEDİ Bugün kullandığımız tüm iletişim sistemlerinin, uzay teknolojilerinin ve kablosuz iletişimin temelini oluşturan Tesla eğer babasını dinleseydi, şu an bir mucit değil, papazdı. Tesla’nın papaz olduğunu düşünsenize? İyi ki de dinlememiş. Tesla'nın elektrik üzerine artan ilgisi onu hiç tahmin edemeyeceği bir başarıya götürecekti. Tesla’nın en önemli projesi Kablosuz Enerji İletimi idi. 20 adet ampulü kablo olmadan 25 mil uzaktan yakabildiği kayıtlara geçmiştir. Hayatı boyunca kendisine ait bir evi olmayan, otellerde yaşayan ve hiç evlenmeyen bu mucit, çalışmalarının çoğunda not tutmaz, her şeyi kafasının içinde saklardı. ‘’NIAGARA ŞELALESİ'NDEN HİDROELEKTRİK ÜRETECEĞİM’’ Zamanla istediği formüllere ulaşan mucit, alternatif akım elektrik sistemini baştan sona tasarladı. Enerjinin ekonomik iletimi için yükseltici-alçaltıcı ve alternatif akım motorları onun tarafından bulundu. O tarihi sözü söyleyerek herkesi hayran bıraktı: Niagara Şelalesi'ni hidroelektrik elde etmek için kullanacağım. EDISON’DAN İŞ TEKLİFİ Tesla’nın bu yükselişi, aynı dönemde elektrik icatlarıyla bir numara olarak tanınan Edison’u çoktan rahatsız etmeye başlamıştı. İkilinin ilk karşılaşmasında -‘Düşmanı yanında tutma’ hedefiyle olsa gerek- Edison’un Nikola’ya beklenmedik bir teklifi vardı. Tesla’ya teorik çalışmalarla vakit harcaması yerine, kurumsal bir yerde kendisiyle çalışmayı önerdi. YARDIM İSTEDİ Edison o yıllarda kurduğu şirket ‘General Electric’ ile şehirlere doğrusal akım kullanarak elektrik üreten santraller inşa ediyordu. Fakat Amerika’da sık sık meydana gelen elektrik kesintilerindeki eksik parçayı çözecek olan Tesla’ydı. Öyle de oldu. Santraldeki akım sorununu çözen Nicola Tesla, Edison ile 1 yıl boyunca çalışmaya devam etti. TESLA'YI MAĞDUR ETTİ Problemi çözen Tesla anlaştıkları ücreti istediğinde, Edison, '‘Tesla Amerikan şakalarından hiç anlamıyorsun!’' diyerek ödemeyeceğini söyledi. Tesla’nın istifa etmesiyle büyük akım savaşının başlaması bir oldu. AKIM SAVAŞI BAŞLADI Tesla’nın sisteminin daha üstün niteliklere sahip olduğunu Edison da biliyordu. Tabii ki baskın gücünü korumak için bir şeyler yapacaktı. Alternatif akım propagandaları yaparak işe koyuldu. Tesla’nın savunduğu akımın ne kadar tehlikeli olabileceğini göstermek için elektrikli sandalyeyi öne sürdü. Daha sonra bir mahkumun idam edilmesi, basında geniş yer buldu. Edison’a göre bu korkunç manzara bir zaferdi. Fakat hiç de öyle olmadı. WESTINGHOUSE MU, GENERAL ELECTRIC Mİ? Tüm bu karalamalara rağmen Tesla’nın Nigara şelalesi fikrini Westinghouse sahiplendi. Kullanılan santrallerdeki jenaratörlerin adına Tesla deniyordu. Bu soğuk savaşa 1893 yılında Chicago’da düzenlenen bir ışıklandırma fuarı son verecekti. İki dev mucit ve markaların kazananı tescillenecekti. TESLA’NIN ZAFERİ TESCİLLENDİ Dönemin bir numarası olmasına rağmen Edison ve General Electric, Tesla’nın Westinghouse markası karşısında yenik düştü. Edison’a karşı kazanılan savaş basın ve fuar tarafından dört bir yanda tescillendi. Edison yaptığı işlerin ve zekasının önüne hırsını ve parasını koymuştu. Tesla ise beş parasız, kafasındaki icatları hayata geçirmekle meşguldu. Onu zafere taşıyan da bu oldu. Tesla hiçbir zaman Edison veya diğer mucitler kadar ünlenmese de, şu an sahip olduğumuz elektrik sistemlerinin çoğu onun fikriydi. NOBEL ÖDÜLÜNÜ REDDETTİ Amerika’nın en büyük mucidi olma konusunda Tesla’yı kendisine rakip gören Edison, Tesla’nın akım teorisinin gülünç bir şekilde çok daha basit versiyonunu yaparak, Nobel ödülüne Tesla ile birlikte aday oldu. Tesla bu ödülü almayı reddettiğinden ikisi de ödülü alamadı. EDİSON ÖZÜR DİLEMEK İSTEDİ AMA... Bazı kaynaklarda Edison ölüm döşeğindeyken Tesla’yı af dilemek için yanına çağırttığı fakat Tesla'nın, ''Vaktimi boş laflar dinleyerek geçireceğime, insanlık adına gerekli icatları bularak geçiririm'' diyerek Edison‘un son arzusunu yerine getirmediği yazmaktadır. ‘’BÜTÜN PARAM DENEYLERE YATIRILMIŞTIR’’ Nikola’nın ne adını duyuracak kadar parası, ne de öyle bir karakteri vardı. Öyle ki, daha sonra batma noktasına gelen Westinghouse’dan kar payını çekmesi yapacağı birçok icada engel olsa da, bu davranışı işindeki özverisini de kanıtlıyordu. Nicola Tesla ‘’Para insanların kendine biçtiği kıymete haiz değildir. Benim bütün param deneylere yatırılmıştır. Bunlarla yeni keşiflerde bulunup insanoğlunun yaşamını biraz daha kolaylaştırmasını sağlıyorum. ‘’

Tesla ve Edison’un ‘akım’ rekabeti

İki ayrı bilim adamı, iki ayrı elektrik sistemi. Bu mucitlerin çalışmaları bir gün ‘akım savaşı’na dönüşecekti.