5 TL'nin arkasında kim var? Aydın Sayılı'yı tanıyın
Elinizdeki 5 Türk Lirası sadece bir para değil, Türkiye’de bilimin tarihini yazan bir ismin hatırasını taşır. Peki, 5 TL’nin arkasındaki Aydın Sayılı kimdir ve neden bu banknotta yer alıyor? Biyografisi haberimizde...
Banknotların arka yüzünde yer alan kişiler, Türkiye için önem arz eden isimlerden oluşmaktadır.
"5 TL'nin arkasında kim var" diye merak ederseniz, cevabı "Aydın Sayılı" olacaktır.
5 Türk Lirası’nın arka yüzünde Prof. Dr. Aydın Sayılı yer alır.
Türkiye’nin ve dünyanın sayılı bilim tarihçilerinden olan Sayılı, bilim tarihini akademik bir disiplin haline getiren ilk kişilerden biridir.
Aynı zamanda UNESCO tarafından kurulan ilk **“Bilim Tarihi Kürsüsü”**nün de başkanı olmuştur.
Hayatına gelin daha yakından bakalım...
AYDIN SAYILI KİMDİR
Aydın Sayılı, 2 Mayıs 1913 tarihinde Ankara’da doğdu.
Ortaöğrenimini Ankara’da tamamladıktan sonra Atatürk’ün kurduğu ilk yükseköğretim kurumu olan Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin (DTCF) ilk öğrencilerinden biri oldu.
Genç yaşta bilime olan ilgisi ve disiplinler arası yaklaşımıyla dikkat çeken Sayılı, Atatürk’ün desteğiyle Harvard Üniversitesi’ne gönderildi.
Burada, bilim tarihinin kurucusu kabul edilen Prof. George Sarton’un yanında çalışarak doktora yaptı.
İLKLERİ
Aydın Sayılı, 1942 yılında Harvard Üniversitesi’nde "İslam Dünyasında Bilim Kurumlarının Doğuşu" adlı teziyle doktorasını tamamladı.
Bu tez, dünyada bilim tarihi alanında verilen ilk doktora olarak tarihe geçti.
1943 yılında Türkiye’ye dönen Sayılı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Bilim Tarihi Kürsüsü’nü kurdu. Bu kürsü, Türkiye’de ve dünyada bir ilkti.
Bilim tarihinin bağımsız bir disiplin olarak gelişmesi için yıllarca emek verdi.
1960’lı yıllarda UNESCO Bilim Tarihi Kürsüsü başkanlığına getirildi ve bu görevle uluslararası bilim dünyasında da öncü rol oynadı.
ÖNEMLİ ESERLERİ
The Observatory in Islam and its Place in the General History of the Observatory
Ortaçağ İslam Dünyasında Bilimsel Kurumlar
Bilim Tarihi ve Felsefesi Üzerine İncelemeler
Sayılı, çalışmalarında bilimin evrensel bir kültür ürünü olduğunu savunur; Doğu-Batı ayrımı yerine insanlığın ortak birikimini vurgular.
GÖREVLERİ VE ÖDÜLLERİ
UNESCO Bilim Tarihi Kürsüsü Başkanı (1960’lar)
Türk Tarih Kurumu üyeliği
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu üyeliği
1977’de TÜBİTAK Hizmet Ödülü
1990’da Atatürk Kültür Merkezi Onur Üyeliği
ÖLÜMÜ
Prof. Dr. Aydın Sayılı, 15 Ekim 1993 tarihinde Ankara’da hayatını kaybetti.
Bugün adı Ankara Üniversitesi Bilim Tarihi Enstitüsü ve birçok bilimsel etkinlikle yaşatılmaktadır.
NEDEN BANKNOTTA
Merkez Bankası, 2009 yılında piyasaya sürülen E9 Emisyon Grubu banknotlarda her kupüre bir Türk düşünürü, sanatçısı ya da bilim insanını koyma kararı aldı.
Bu kapsamda 5 TL’ye bilimin simgesi olarak Aydın Sayılı seçildi.
Arka planda yer alan figürlerde, güneş sistemi, gözlem aletleri ve astronomi sembolleri dikkat çeker. Bunlar, Sayılı’nın çalışmalarına ve bilim tarihine katkılarına gönderme yapar.