Yapay zeka denetliyor! Mükellefler izaha davete cevap vermeli
Maliye'nin yapay zeka ile yaptıkları taramalarda şüpheli işlem olarak saptadıkları durumlarda, mükellefler izaha çağrılıyor. Uzmanlar da mükelleflerin bu çağrıya uymaları gerektiğini belirterek, aksi takdirde yaşanacak süreci hatırlatıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, yapay zeka gibi modern teknolojileri kullanarak vergi mükelleflerini kontrol ediyor.
Binlerce tapu işlemi, araç alım satım işlemi ve banka hareketleri, yapay zeka tarafından insan gücüne ihtiyaç duyulmaksızın inceleniyor.
Uyumsuz görülen işlemler, düşük görülen tapu alım satım işlemleri veya araç alım satım işlemleri üzerine doğrudan ceza kesiliyor.
MÜKELLEF İZAHA ÇAĞRILIYOR
Öncelikle işlem hakkında mükellefe yazı gönderilerek izahat isteniyor. Bu yazılarda “15 gün içinde” veya “30 gün içinde” gibi mükellefe süre tanınıyor. Bu süre içerisinde cevap verilmemesi halinde mükellef incelemeye alınıyor veya takdir komisyonuna sevk ediliyor.
"ÇAĞRIYA MUTLAKA CEVAP VERİLMELİ"
Ekonomist Dr Selçuk Gülten, uygulamayla ilgili olarak, “Mükellefler yapay zeka tarafından yapılan tespitleri içeren yazılara mutlaka cevap vermelidirler. Örneğin tapu alım satımlarında belediyelerden alınan rayiç değer yazısı, banka ödeme dekontu gibi belgeler verilebilir. Araç alım satımlarında araçta kaza kaydı, değişen parçalar gibi değerini düşüren durumlara ilişkin açıklamalar yapılabilir. Ancak sürelerin geçmesi halinde mükellefler uzun bir inceleme veya vergi davası süreciyle karşı karşıya kalabilirler.” uyarısında bulundu.
2023'TE 190 MİLYAR LİRALIK İŞLEM YAPAY ZEKAYA TAKILDI
Yapay zeka 2023 yılına ilişkin 8 bin 753 satıcı ve 35 bin 901 alıcının taraf olduğu yaklaşık 190 milyar lira tutarındaki işlemleri “riskli” olarak tespit etti.
2024'TE 389 MİLYAR LİRALIK İŞLEM YAPAY ZEKAYA TAKILDI
2024 yılında ise 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcı nezdindeki yaklaşık 389 milyar liralık işlem yine “şüpheli” olarak yapay zeka tarafından tespit edildi.
Yapay zeka sistemleri bir algoritma (kurallar bütünü) içerisinde hareket ettiklerinden hatalı tespitler yapması da mümkün.
"YAPAY ZEKA HATA YAPMAZ DEMEYİN, GERÇEK İÇERİĞİ MUTLAKA PAYLAŞIN"
Ekonomist Selçuk Gülten, “Mükellefler yapay zekâ hata yapmaz gibi bir algı içerisinde olmasınlar. Önemli olan olayın gerçek mahiyetini ispat edebilmek, açıklayabilmektir. Yasal süreler içerisinde belgelerle cevap vermek önemlidir. Bu konuda bir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirden destek alabilirsiniz.” şeklinde uyarı yaptı.