Edebiyatta eleştiri ve eleştirmenin önemi nedir

Edebiyat, kuşkusuz sanatın en kapsamlı dallarından biri ve pek çok alt dala da sahip. Eleştirmenlerin sayısının çok az olduğu ülkemizde, şu sorunun peşine düştük: “Edebiyatta eleştiri ve eleştirmen neden önemli?” Peki acaba işin içindeki isimler bu konuda ne düşünüyor? Birkaç yayınevi ve yazarlarından aldığım cevapları iletmek isterim size. İçlerinde genç yazarlar da mevcut. 5 sorumuz ve birçok cevabımız var. Bu sebeple bu dosyayı birkaç bölüme ayırarak ileteceğim. İlk sorumuzun cevaplarıyla başlayalım... EDEBİYATTA ELEŞTİRİ VE ELEŞTİRMENİN ÖNEMİ Algan Sezgintüredi – April Yayınları Eleştirinin hedefi, bence, okuma deneyimini zenginleştirmektir. Eleştiri, bir esere farklı açılardan bakabilmeyi gerektirir ve iyi bir eleştirmen, sadece eserin hatalarını, eksiklerini göstermek veya aksini yapmakla kalmaz; okura ilgili eserden neler bekleyebileceğini söyler. Bambaşka kapılar açabilir. Ayhan Koç – İthaki Yayınları Eleştirmen okur ile metin arasında rehber vazifesi görmekle beraber, yaptığı yorumlarla (psikanalitik, tarihsel, karşılaştırmalı) zamanın ruhu ile yazarı bir şekilde buluşturur; birbirlerine rapteder. Nazlı Karabıyıkoğlu – İthaki Yayınları Sağlıklı işleyen eleştiri mekanizmasının edebiyatın oluşturduğu metin-yazar-okur üçgenini oluşturan noktaları birleştiren doğru parçaları olduğunu söyleyebiliriz. Bu üç ana unsur arasındaki etkileşimlerin katalizörü olan eleştirinin önemine dair beylik cümleler sarf etmek faydasız olacağı gibi, Aristoteles’in “Poetika”sından Barthes’ın “Yazarın Ölümü”ne, Bakthin’den Cixous’ya ve oradan binlerce isimle kendini çoğaltan edebiyat teorilerinin söylediklerini tekrar etmek gereksizdir. Burada mutlak olan, bu soruyu sorarken eleştirinin önemine dair yıllardır kalem çürüten “Evet efendim, eleştiri çok önemlidir” cümlesini yineleyen iktidar sahiplerinin konumlarını belirlemekten geçer. Eleştiri bunca önemliyken, onu bir patriyarki aracı olarak kullanıp “kendi ‘önem’ alanlarını inşa eden kişilerin yarattığı eleştiri geleneği yıkmak önemli midir” şeklinde soruyu değiştirmenin artık önemli olduğunu düşünüyorum. Doruk Kirezci – Müptela Yayınları Okur ile eser arasındaki karanlık köprüyü aydınlatır eleştirmen. Köprünün taşlarını, çelik halatlarını ve çukurlarını gösterir. Eleştiri de, eleştirmenin el feneridir. Köprünün kusurlarını gösterirken, okura iyi yönlerini ve özellikle farklılıklarını da sunmalıdır. Köprünün önemini ve getirdiği yenilikleri anlatmalıdır. Edebiyatı el yapımı ürünler ortaya çıkaran bir atölye gibi düşünürsek, eleştirmen o atölyenin kalite kontrol bölümüdür; yani olmazsa olmazıdır. Fuat Sevimay – Hep Kitap Eleştirmen, edebi bilgisi ve deneyimiyle, herhangi bir eserin toplumsal bellekte yer almaya değer olup olmadığını, olumlu ve olumsuz gerekçeleriyle değerlendirebilecek, kuram geliştirebilecek kişidir. Bu yönüyle bilgili ve deneyimli eleştirmenin eleştirisi, hem yazarın edebiyatına yön vermesi ve hem de okurun doğru eserlere ulaşması açısından, sanatın nihai amaçlarından birisi olan toplumsal bellek meselesindeki en önemli aşamadır. Yani doğru çevirmen belki de edebiyattaki en önemli kişilerden biriyken, vasıfsız eleştirmen edebiyat dünyasındaki en gereksiz kişi olabilir. Küsurat Yayınları Eleştiri, edebiyatın can damarlarından biri; toplumda okuma kültürü oranlarına pozitif anlamda katkı sağlayabilecek güce sahip bir gelenek. Hem okura hem yazara sirayet edebilecek bir yöntem. Birbirinden haberi olmayan; ama aynı metni seven, okuyan insanlar arasında bağlar kurabilecek potansiyeli olan bir araç. Bunun yanı sıra, eleştiri yalnızca okur için değil, yazma deneyimi için de oldukça besleyici. Merve Özcan - Portakal Yayınları Bana kalırsa yazarın, okurun bilmediği fakat kendisinin bildiği ayrıntılar yüzünden ortaya koyduğu esere, bütün bir tarafsızlıkla yaklaşması büyük oranda olanaksız. Bu noktada da ölçülü ve gerçekçi bir dış göz büyük bir ihtiyaç. Bu yüzden kaliteli eleştiri ve gerçekçi, aynı zamanda yapıcı eleştirmen, edebiyatın gelişimi için en mühim rollerden birine sahip. Rana Demiriz – Timaş Yayınları Eleştirinin yazarlar için oldukça kıymetli olduğunu düşünüyorum. Yazar eserini okurlarla buluşturduktan sonra mutlaka bir tepki bekler; olumlu veya olumsuz pek çok yorum gelir. Bunlar şayet temeli olan ve yapıcı eleştirilerse yazar için oldukça faydalıdır. Bu yüzden her okur bir eleştirmendir yazar için, diye düşünüyorum. Emeği geçen yayınevi ve yazarlarımıza teşekkür ederiz. Instagram: biyografivekitap

Edebiyatta eleştiri ve eleştirmenin önemi nedir

Edebiyatta eleştiri ve eleştirmen neden önemli? Yazarlarımızı doğru konumlandırıyor muyuz? Sorularımızın cevaplarını yayınevi ve yazarlarımızdan aldık.