Türk tarihinin kara lekesi der herkes...
1980 yılının acı dolu zamanları, bir Eylül'e denk geldi.
Takvimler 12 Eylül'ü gösterdiğinde Türkiye yeniden bir askeri müdahaleye uyandı.
Çağdaş demokrasilerde hiçbir zaman yeri olmayan darbe olarak adlandırılan müdahaleler, milyonların hafızasına çok sert kazındı.
Bugün, 12 Eylül 1980 darbesinin üzerinden tam 43 yıl geçti.
Türkiye'yi yarım asır geriye götüren darbenin geride bıraktığı acılar ise ilk günkü gibi taze.
Peki, 12 Eylül 1980 darbesini kim yaptı? 80 darbesi neden oldu? Neden işkence yapıldı? İşte görünen sebepleri...
12 Eylül darbesini kim yaptı?
12 Eylül 1980 darbesini Türk Silahlı Kuvvetleri gerçekleştirdi.
Darbenin arkasında, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren liderliğindeki bir grup yüksek rütbeli askeri subay bulunuyordu.
Darbenin lideri Kenan Evren, 1982 Anayasası'nın hazırlanmasında önemli bir rol oynadı ve 1982 Anayasası hala Türkiye'nin temel hukuki belgesi olarak kullanılmaktadır.
Kenan Evren ve diğer darbeciler, yargılandılar ve 2014 yılında mahkeme tarafından suçlu bulunup cezalandırıldılar. Evren, 2015 yılında hayatını kaybetti.
12 Eylül 1908 darbesinin sebepleri
Siyasi İstikrarsızlık: 1970'lerin sonlarına doğru Türkiye, siyasi çalkantılar ve hükümet değişiklikleriyle sarsıldı. İşçi grevleri, siyasi çatışmalar ve terör olayları ülkeyi istikrarsızlaştırdı. Bu dönemdeki hükümetler, sorunlara etkili bir çözüm getiremedi ve toplumsal huzursuzluğu giderek artırdı.
Sağ ve Sol Kavgaları: Türkiye, sağ ve sol terör örgütlerinin faaliyet gösterdiği bir döneme girdi. Bu örgütler arasındaki çatışmalar ve terör eylemleri ülkeyi kaosa sürükledi.
Ekonomik Sorunlar: Yüksek enflasyon, işsizlik ve ekonomik dengesizlikler ülkenin ekonomik istikrarını sarstı.
Anayasa Krizi: 1961 Anayasası'nın sık sık tartışılması ve uygulanmasındaki sorunlar da darbenin nedenlerinden biri olarak kabul edilebilir.
Ordu ve Sivil İşbirliği: Türkiye'nin askeri liderleri, ülkede yaşanan siyasi ve toplumsal sorunları çözmek için sivil hükümetlerin yetersiz olduğuna inanıyorlardı. Bu nedenle askeri darbe, ülkenin istikrarını yeniden sağlama amacıyla gerçekleşti.
12 Eylül işkenceleri
12 Eylül 1980 darbesinin ardından sıkıyönetim ilan edildi ve birçok kişi gözaltına alındı, sorgulandı ve bazıları işkenceye maruz kaldı.
Gözaltına alınanlar, sorgu sırasında dayak, dövme, elektrik şoku verme, cinsel saldırılar ve benzeri fiziksel işkence yöntemlerine maruz kaldılar
Aşırı sıkı güvenlik önlemleri, izolasyon, tehditler ve psikolojik baskı gibi zihinsel işkence yöntemleri de kullanıldı.
Gözaltındaki insanlar, kötü muamele ve hücre hapsi gibi daha hafif işkence biçimlerine de tabi tutuldular.
