Üstat Erol Üyepazarcı, yazdığı kitapla II. Abdülhamid'in polisiyeye olan düşkünlüğünü, özellikle Sherlock Holmes'a olan ilgisini en ince ayrıntısına kadar incelemiş.
II. Abdülhamid, birçok yönüyle dikkat çeken Osmanlı padişahlarından biri. Kitap okumayı çok severmiş; ama en çok polisiye okurmuş. Öyle ki kütüphanesinde özel olarak çevirtilmiş 600 polisiye romanı varmış. Bugün onlar İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde yazmalar şeklinde bulunuyor.
Merak sardığı polisiyelerden, özellikle Sherlock Holmes, her gece uyumadan okur ya da yaveri İsmet Bey’e sesli okutup dinlermiş. Teşkilatı-ı Mahsusa’nın da kurucusu olduğundan, özellikle istihbarat alanındaki kitaplardan da fayda sağlarmış.
Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de polisiye
Abdülhamid’i bu konuda en iyi analiz edenlerden biri Üstat Erol Üyepazarcı. Bu konuda adeta bir ansiklopedi yazmış; "Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes".
Abdülhamid’in bir Sherlock Holmes hayranı olduğunu belgeleyen Üstat, geçmişten bugüne bir padişahın polisiye hayranlığını inceledi: Mesela Fransız polisiye karakteri "Arsene Lupin", Batı’da 1905’te basıldı ve Türkçeye 1907’de çevrildi. Oysa Abdülhamid onu çok önce bir dergide yazı dizisiyken keşfetmiş ve orada kitaplaştırılmasından önce tercüme ettirmiş. Sonra "Nick Carter"ler de o zaman bilinmiyor mesela; ama Abdülhamid’in arşivinde bir sürü çevirisi vardı.
Ve daha nicesi…
Abdülhamid’in Sherlock Holmes’u keşfi
O zamanlarda en çok Fransızlar polisiye yazdığı için hep Fransızcadan çeviriler var. Bir gün İngilizce bir dergide Mütercim Corci, gözüne çarpan “Boş Hane” adlı polisiye öyküyü padişahın beğeneceğini düşünüp çeviriyor; Abdülhamid mantığa dayalı yazılmış bu polisiyeyi çok beğeniyor. Hemen bir araştırma başlatılıyor ve Yazar "Sir Arthur Conan Doyle"ye ulaşılıyor ve Corci, “Sherlock Holmes”u çeviriyor. Abdülhamid’in hayranlığı da o gün başlıyor.
Abdülhamid, Doyle’ye ne dedi?
Üstat Üyepazarcı’nın derlemesine göre, Doyle 1907’de karısıyla balayına İstanbul’a geldi. Abdülhamid onları kabul etti; Doyle’ye Mecidiye Nişanı, karısına da Şefkat Nişanı verdi.
Ayrıca Doyle’ye bir eleştirisi oldu: “Sen roman yazma, hikâyelerin daha güzel, hikâye yazmaya devam et”.
Doyle, 56 uzun hikâye, 4 de Sherlock Holmes roman yazmıştı.
Abdülhamid ve Sherlock Holmes
Biri gerçek diğeri hayali kahraman olan bu ikili arasındaki hikâyeyi “Yervant Odyan” 1911’de kaleme aldı; ama bir köşede unutulmuştu. Oysa oldukça çekici ve gerçekçi bir roman.
Odyan, Tolstoy’un çevirmeniydi. Bu polisiye de şeklen ve roman tekniği açısından Tolstoy’un “Savaş ve Barış”ına çok benziyor.
Kitap özellikle II. Meşrutiyet’i detayları ile anlattığından oldukça ilgi çekici olsa da objektif değil. Odyan, kendini yanlı durmaktan alamamış ve Abdülhamid’den yeri gelip “zalim” diye bahsetmiş. Bu da “gerçekçi” oluşuyla çelişiyor.
Üstad Üyepazarcı’ya göre de bu kitap önemli değil; ama ilginç.
Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes
Erol Üyepazar
Oğlak Yay.
S.: 1152
Kitabı satın almak için linki tıklayın:
Abdülhamid ve Sherlock Holmes
Yervant Odyan
Everest Yay.
S.:925
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış