İran'da düşen jetin kokpitinde yaşananlar ortaya çıktı

12 Mart'ta meydana gelen kazada kaptan pilotu Beril Gebeş, ikinci pilotun Melike Kuvvet'in idaresindeki Başaran Holding'e ait, TC-TRB tescilli Bombardier Challenger 604 tipi iş jeti, İran'da düşmüş, kazada Hüseyin Başaran'ın kızı Mina Başaran ile 7 arkadaşının da olduğu 11 kişi yaşamını yitirmişti. Kokpitteki kayıtlarda, yolcuların uçaktaki endişesinin pilotlar tarafından giderilmeye çalışılmasından, pilotların arızadan dolayı kaygılarına kadar tüm ayrıntılar ortaya çıktı. Ön raporda kayıtların senkronizasyonu söz konusu. Uçağın verilerini kaydeden FDR (Flight Data Recorder) bilgileri ile kokpitteki konuşmaları alan CVR (Cockpit Voice Recorder) kayıtları zaman olarak ekipler tarafından örtüştürüldü. Kaptan Beril Gebeş ile yardımcı pilot Melike Kuvvet’in telsize basma parametrelerine göre konuşmalar ayırt edildi. BÜYÜK BİR HIZLA İRTİFA KAYBETTİ Rapora göre pilotlar mikrofonla konuşmamışlar ve muhtemelen kulaklığı takmamışlar. Kulaklık takılı olmadığı için ekipler ses kayıtlarını çözmek için filtreleyerek, anlaşılabilir konuşmaları ortaya çıkarmışlar. İki pilotun sağlık durumlarının uçuşa engel olmadığı ve uçağın bakımlarının da düzgün yapıldığının da raporda belirtildiği öğrenildi. İki pilot, hız göstergeleri bilgileri farklı görülüyor. Bu sırada oto pilottan çıkılıyor. Stall, yani havada tutunamayan uçak büyük bir hızla irtifa kaybederek facia gerçekleşiyor. Raporda uçağın düşene kadar havada parçalanmanın meydana gelmediğinin de yazıldığı öğrenildi. Pilotlar, İran hava sahasında bulunduklarında Tahran’daki hava trafik kontrolörü ile iletişime geçiyor. SANİYE SANİYE FACİA 14:31:47:Kaptan Beril Gebeş:3.8 seviye 38 bin(feet) tırmanma 14:31:49:BG:Vertical speed ile tırmanıyorum 14:31:53:Ting diye tek bir uyarı sesi geliyor. Single chime denilen uyarı geliyor. İki pilotun arasındaki göstergelerde 10 Knot’luk fark var. 14:31:55: BG:Allah Allah, seninki ile benimki süratleri farklı 14:32:17:TC-TRB kuyruk tescili ile hava trafik kontrolörüne 38 bin feet’e tırmanış istiyorum. 14:32:22:BG:Check list’i açar mısın?-(Arıza meydana geldiğinde pilotlar check-list’e gider.Yapılması gerekenler, her bir arıza için check-list’de yazar). 14:32:24:Kule tırmanışa izin veriyor. 14:32:43:Sesten anlaşıldığına göre uçakta takat düşüşü var. Motorda bir takat azalması var. Gaz kesmişler. 14:33:47:Tekli bir uyarı sesi.Uyarı mesajı gelmiş 14:33:01:BG:Seviyeyi muhafaza edelim.Check-list’i açalım 14:33:05:İkinci pilot Melike Kuvvet check-list’te o başlığı açıyor ve okumaya başlıyor. 14:33:07:Tekrar bir uyarı mesajı geliyor 14:33:05:MK tekrar başlığı okuyor 14:33:16:BG:37 bin feet istiyor 14:33:31:Seviye uyarısı geliyor 14:33:33:Gaz kesmeye benzeyen bir ses duyuluyor 14:33:38:Süratle ilgili çeşitli kaygıları var onun hakkında iki pilot konuşuyor 14:33:39:BG:İkimizin sürati aynı değil 14:33:47:MK Check-list’deki tanımlamaları okuyor 14:33:53:Uçağın aşırı sürat aşımında verdiği sesli ikaz duyuluyor (Burası en önemli gelişme) 14:34:02:MK:Benim süratim düşüyor 14:34:10:Pilotlar kontrolörden seviye 3.7 yani 37 bin feet’e alçalma talep eder 14:34:23:MK:Kaptanım burnu ezin. Siz ezmiyorsunuz burnu (Stall olduğunda uçağın burnunu aşağı vermek gerektiği için Melike Kuvvet, Beril Gebeş’i uyarıyor) 14:34:23:Süratle ilgili problem olduğundan kokpit ekibi hemfikir oluyor 14:34:32:Arıza ile ilgili uçağın kitapçığına bakıyorlar 14:34:36:Melike Kuvvet check-list maddelerini uygulamaya başlıyor 14:34:37:Sürat aşımı ikaz sesi geliyor 20 saniye boyunca geliyor (sürat aşımı uçaklar için çok tehlikelidir. Yapısal hasara sebep olabilir. Üreticinin izin verdiği maksimum süratin üzerine geçilirse parça kopması olabilir) 14:34:37:Pilotlar hava trafik kontrolöründen arıza nedeniyle 3.7.0’a alçalma talep ediyor 14:34:38:BG:Bir dakika için lütfen bekleyin 14:34:40:BG:problem yok(yolculara söylüyor) 14:34:45:BG ikinci pilottan hava trafik kontrol merkezine seviye alçalma talep etmesini istiyor. 3.4.0 talep etmesini söylüyor 14:34:45:Kule uçağa seviye 3.8.0’ı(38 bin feet’te) muhafaza edin diyor 14:35:46:Düşen sürat nedeniyle kaygılanıyorlar 14:34:46:Oto pilotun attığının sesi duyuluyor. (Ya kendileri atıyor ya da oto pilot kendisi çıkıyor) 14:34:52:TC-TRB kuleden 3.7.0’a(37 bin feet) alçalma talep ediyor 14:34:54:BG: 85’deyiz diyor (muhtemelen motor takatıyla ilgili) 14:34:57:kule uçağa alçalmayı serbest kılıyor 14:34:57:Stall warning uyarısı ve stick shaker meydana geliyor. Uçak Stall’a giriyor. Yani süratsiz kalıp havada tutunamıyor. Stall uyarısı ve lövyenin sallanması başlıyor. (Uçak stall’a girdiğinde uyarmaya başlar, lövye vibrasyona girerek tepki veriyor) 14:35:01:BG:85 N1’de benimki (Motor devri) 14:35:00: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:04: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:06:MK:Bırak! neden burnu tutuyorsun 14:35:07: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:13:Seviye uyarısı var 14:35:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:16:BG:Ben tutmuyorum! Kendi kendine oluyor! (Kumanda almıyor gibi yorumlanabilir) 14:35:20: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:21:MK:Niye çekiyorsun anlamıyorum( çekmemesi gerekiyor, burnu aşağı doğru iterek vermesi lazım. Burnu alçaltması lazım) 14:35:23: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:26:MK:Napabilirim 14:35:28:lövye vibrasyonu benzeri ses duyuluyor 14:35:32: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:33:BG:Bana bir şey ver 14:35:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:34:37:Uçak kuleye 3.4.0’a alçalma talep eder 14:34:40:MK:İrtifa kaybediyoruz 14:34:40:Lövye vibrasyonu benzeri ses 14:35:44: Lövye vibrasyonu sesi 14:35:47:BG yolculara: “Korkmanıza gerek yok,problem yok” diyor 14:35:49: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:52: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:35:53:BG:Flight director’leri alır mısın? 14:35:56: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:01:N1 gitti (Motor devir göstergeleri kaybolduğu yorumlanıyor) 14:36:05: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:09: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:12: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:15: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:22: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:36: Stall uyarısı ve lövye vibrasyonu 14:36:45:N1 gitmesiyle ilgili kaygılanıyorlar onunla meşgul oluyorlar 14:37:17:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:24:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:27:Üçlü uyarı sesi geliyor 14:37:29:Sentetik bir ses duyulur motor yağı ikazı veriyor. Düşük yağ ikazı geliyor. Uçak yağ ikazı veriyor. (İhtimallerden biri yağ kaçağı var) 14:37:37:tekli uyarı sesi 14:37:49:tekli uyarı sesi 14:37:54:üçlü uyarı sesi 14:37:56:Kokpit ses kayıtları bitene kadar stall uyarı ve lövye vibrasyonu devam eder 14:37:57:TC-TRB emergency deklare eder 14:38:00: Kokpitte tek bir uyarı sesi 14:38:49:Uçak irtifa kaybetmeye devam ediyor 14:40:58:Uçak İranlı kontrolörün radarında kayboluyor. O sırada yakın bir noktada uçağı gören bir yolcu uçağının pilotundan TC-TRB’ye çağrı yapmasını talep ediyorlar. Yolcu uçağı pilotu çağrı yaptığını yanıt alamadığını kendi sistemlerinde, TC-TRB’nin hızlı bir irtifa kaybını gördüğünü bildiriyor.

İran'da düşen jetin kokpitinde yaşananlar ortaya çıktı

Başaran Holding'e ait uçağın İran'da düşmesiyle ilgili hazırlanan ön raporda, kokpit ekibinin son konuşmaları ve kokpitte yaşananların perde arkası açıklandı.