Harp meydanında doğan kelimeler

Her savaş alanı, tarafların yakın iletişime girdiği bir kültürel alışveriş meydanıydı da aynı zamanda. Mesela “hooker”, ABD’de “hayat kadını” için kullanılan bir tabir. Kökeni de Amerikan İç Savaşı sırasında General Hooker’ın Washington’da, o zamanlar boş olan Pennsylvania üzerinde, askerler için kurduğu özel dinlenme tesisine dayanıyor. General Hooker’ın adı asker için kurduğu bu tesisle ölümsüzleşiyor adeta. Bu tarz hikayeler zamanla unutulurken, o kelimelerin savaştan çıkıp günümze geldiğinizi bilmeyiz. İşte 19. ve 20. yüzyıl savaşlarından günümüze uzanan bir seçki... RUS “ÇABUK” DEDİ FRANSIZ “LOKANTA” ANLADI: BISTRO Bistro, 19. yüzyılda standart 19. yüzyılda standart yemekleri servis eden nispeten küçük lokanta-barları tanımlayan bir isim oldu. Bunun, Napolyon savaşlarının son aşamasında Paris’e yürüyen Rus askerlerinin girdikleri hanlarda “bystro, bystro” yani “çabuk,çabuk” diye bağırmalarından esinlendiği kabul ediliyor. Ruslar, Moskova’yı yakan Fransızları böyle hizmete koşturup intikamlarını almışlardı. KAHVE DEĞİL FAŞİST KISALTMA: CAFE 20. yüzyıla gelindiğinde bir başka akronim İspanya’da ortaya çıktı. 1933 yılında İspanyol faşist hareketi ortaya çıktıktan sonra, anaşistlerin ve komünistlerin nümayişlerine karşı faşistler sokağa dökülüp “Cafe, Cafe” diye bağırıyordu. Buradaki “Cafe” sözcüğü “Yoldaşlar, İspanyol falanjı geliyor” anlamını taşıyan “Camerados, arriba el falange Espanola” sözlerini temsil ediyordu. SİPER KIYAFETİ SİVİLDE MODA OLUNCA: TRENÇKOT I . Dünya Savaşı’nda subayların siperlerde giydikleri bir cins palto olan trençkot, kullanışlı tasarımından dolayı daha sonra moda haline gelmişti. Böylece günlük hayata giren “trenchcoat” yani çevirisiyle “siper paltosu” sözcüğü de, birçok dilde olduğu gibi Türkçe’de de kullanılır oldu. TÜRKLERİN “ VUR HA’” DEYİŞİ “HURRAH” OLDU “Get to” Fransız komutanının kulağına “gato” diye gelirken, bizim “Vur ha, vur ha” şeklindeki nidamız da Avrupalıların kulağına “Hurra” diye geliyordu. İşte bizden aldıkları bir laftı bu. Kültür alışverişi için savaştan daha iyi bir ortam yok; gördüğünüz gibi... MARGARİN: ASKERE YAĞ DİYE ÜRETİLDİ BOMBADAN DAHA TEHLİKELİYDİ Margarin olayı, savaşlardan kalan en berbat şeylerden biri olup, siperlerde ölenlerden çok daha fazla insanı katletmişti. Bunu icat eden de savaşta askerlerine ucuz yağ temin etmek isteyen Fransızlardı. Sıvı bitkisel yağı katılaştırmışlar, bunun daha kolay benimsenmesini sağlamak için de sarı boya katıp tereyağına benzetmeye çalışmışlardı. Türkiye’ye 1950’lerde gelen margarin hızla yaygınlaşmış ve milyonlarca insanın damarlarını tıkayarak erken ölmelerine sebep olmuştu. “HAYAT KADINI” TABİRİ VE “HAYIRSEVER“ KOMUTAN Bilenlerin bildiği gibi “hooker”, ABD’de malum mesleği icra eden kadınlar kullanılan bir tabir. Kökeni girişte anlattığım gibi Amerikan iç savaşı sırasında Kuzeyli General Hooker’ın Washington’da, o zamanlar boş Pensilvanya caddesi üzerinde kurduğu dinlenme tesisinden geliyor. General askerlerin derdinden anladığı gibi, adını da böylece ölümsüzleştirmiş oldu.

Harp meydanında doğan kelimeler

Cephelerde doğan sözcükler, takılan lakaplar hatta yapılan espriler bile hafızalara yer edinip, insanlık kültürünün bir parçası olarak günümüze geldi.