Murat Bardakçı: Amerika 29 yıl Osmanlı'ya vergi ödedi

Habertürk yazarı, Türkiye'de kendi deyimiyle 'mesih' konumuna getirilen Joe Biden'a gazetecilerin gereğinden fazla ilgi göstermesini ve solculuk yıllarında Emperyalizmin kalesi olarak gördükleri Amerika'ya demediğini bırakmayanların Joe Biden'a dert yanmalarını eleştirdi. Murat Bardakçı ayrıca Osmanlı - Amerika ilişkilerine de değinerek, Cezayir'de yapılan anlaşmayla Amerika'nın 29 yıl boyunca Osmanlı'ya vergi ödemek zorunda kaldığı tarihi olayları da sıraladı. BİDEN'I MESİH KONUMUNA GETİRDİLER İşte Bardakçı'nın yazısından bazı bölümler: Sömürünün sorumlusu olarak sadece Amerika’yı görüp Washington’a seneler boyunca veryansın etmiş olan zevâtın bile Başkan Yardımcısı’nı “Mesih” konumuna getirdiklerini görünce, Amerika’nın bir zamanlar “haraç ve vergi mükellefimiz” olduğunu hatırlatayım dedim... AMERİKA EYALETİMİZE HARAÇ VERİYORDU Joe Biden’ın İstanbul’daki temasları ve huzuruna çıkan ağlayıcılar, bana dünyanın bu en büyük gücü ile iki asırdan fazla bir zaman öncesine dayanan ve başlangıçta hiç de hoş olmayan ilişkimizi hatırlattı: Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluşundan 20 sene kadar sonra Türkiye’nin Kuzey Afrika’daki bir eyaletine yıllık vergi ve haraç vermesini, üstelik bu taahhüdünü yazılı bir anlaşmayla üstlenmesini... Kuzey Afrika, 18. yüzyılın sonlarına kadar Türk hâkimiyeti altındaydı. O devirlerde “Garp Ocakları” denen Kuzey Afrika’daki topraklarımızda Tunus, Cezayir ve Trablusgarb eyaletleri teşkil edilmişti. Osmanlı İmparatorluğu, Garp Ocakları’ndaki hâkimiyetini Anadolu’dan, özellikle de Ege tarafından sevkettiği askerler ve levendler sayesinde devam ettirirdi. Eyaletlerde “Bey” ve “Dayı” unvanını taşıyan, hükümdarın vekili olan idareciler vardı ve bütün güç Dayılar’ın elindeydi. KORSANA YAĞMA ÖZGÜRLÜĞÜ Yerli halk kendi halinde yaşar ama silâhlı güçler ve özellikle de denizciler, geçimlerini Akdeniz’de korsanlıkla sağlarlardı. İstanbul’un sıkı bir kontrol altında tuttuğu korsanların Osmanlı İmparatorluğu ile ticaret ve Türk denizlerinde dolaşma anlaşması yapmış olan memleketlerin bayrağını taşıyan gemilere saldırması yasak, diğer gemileri yağmalaması ise serbestti. O sırada uzaktaki bir kıt’ada yepyeni bir devlet doğuyordu: 1776’ya kadar sömürgesi olduğu İngiltere’ye karşı verdiği bağımsızlık savaşını kazanan Amerika... AMERİKALILAR ESİR EDİLDİ George Washington, bu yeni devletin ilk cumhurbaşkanıydı. Yeni kurulmuş olan devlet artık diğer kıt’alara açılmak, ticaret ve deniz yollarında faaliyet göstermek zorundaydı. Kongre’nin bu maksatla görevlendirdiği diplomatlar, Akdeniz’deki ilk anlaşmayı 1786 Temmuz’unda Fas ile imzaladılar ve Sultan’dan Amerikan gemilerinin Fas limanlarını kullanmaları iznini aldılar. Osmanlı Devleti ile henüz böyle bir anlaşma yapılmamıştı ama Amerikan ticaret gemileri Akdeniz’e gelmişlerdi. Cezayirli korsanlar 1785’ten itibaren rastladıkları Amerikan gemilerine elkoyuyor, mallarını yağmalıyor ve denizcileri esir olarak Cezayir’e götürüyorlardı. AMERİKAN HEYETİ CEZAYİR'E GİTTİ Başkan George Washington, Kuzey Afrika’da yaşananlardan Kongre’yi haberdar etti ve 1795’te Joseph Donaldson başkanlığındaki bir Amerikan heyeti Dayı’yı ikna edip ticaret anlaşması imzalamak üzere Cezayir’e gitti. TÜRKÇE KALEME ALINMIŞ ANLAŞMA İMZALADILAR Joseph Donaldson ile Cezayir Dayısı Hasan Paşa, 5 Eylül 1795’te Türkçe kaleme alınmış bir “Dostluk ve Barış Anlaşması” imzaladılar. Bu anlaşma, daha önce Fas ile yapılan ve Arapça olan 1786’daki anlaşmadan sonra, Amerikan tarihinin İngilizce olmayan ikinci metni idi. AMERİKA HASAN PAŞA'YA 642 BİN DOLAR HARAÇ ÖDEDİ Amerika, anlaşmaya göre Cezayir’de bulunan esirlerin bırakılması için Hasan Paşa’ya 642 bin 500 dolar “haraç” verecek ve her sene 12 bin Cezayir altını eden 21 bin 600 dolar tutarında vergiyi de muntazaman ödeyecekti. Kongre anlaşmayı 1796’nın 7 Mart’ında onaylamış ve Amerika Birleşik Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun resmen “vergi mükellefi” olmuştu. Bu anlaşmayı, 1796’nın 4 Kasım’ında Trablusgarb’ın, 1797’nin 28 Ağustos’unda da Tunus’un Dayıları ve Beyleri ile yapılan anlaşmalar takip etti. Trablusgarb ile varılan anlaşma uyarınca Amerikan tarafı Trablusgarb Bey’i Yusuf Paşa ile Divan’a Amerikalı esirlerin iadesi karşılığında 40 bin İspanyol altını ödüyor, eyaletin ileri gelenlerine de altın ve gümüş saatler, elmas yüzükler ve pahalı kumaşlardan yapılmış kaftanlar göndermeyi taahhüd ediyordu. ANLAŞMALAR TÜRKÇE YAZILDI Hepsi Türkçe olan anlaşmalar besmele ile başlıyordu. Metnin hemen girişinde “Bu belge dünyanın hâkimi, denizlerin ve karaların hükümdarı, kralların efendisi, sultanlar sultanı, imparatorlar imparatoru, Sultan Mustafa Han’ın oğlu Sultan Selim Han’ın dikkatli bakışları altında imzalanmıştır. Allah, O’nun hükmünü daimî kılsın” şeklinde ifadeler vardı ve bu ifadeler, metni Türk tarafının yazdığını göstermekteydi. Amerika, Garp Ocakları’na ödemeyi taahhüt ettiği vergileri 19. asrın ilk çeyreğine kadar göndermeye devam etti ve bu mükellefiyetten daha sonra güç kullanarak kurtuldu. YAZININ TAMAMI İÇİN TIKLAYIN

Murat Bardakçı: Amerika 29 yıl Osmanlı'ya vergi ödedi

Türkiye'ye yoğun bir ilgiyle karşılanan Joe Biden'ın ardından, Murat Bardakçı Amerika - Osmanlı ilişkisini yazdı.