Osmanlı’nın çekirge istilasına karşı savaşı

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde halkı çaresiz bırakan, doğal afet olarak gördükleri çekirge istilaları vardı. Hayatı adeta felç eden çekirge istilaları, halkı da yöneticileri de sıkıntıya sokuyor, bu gibi vakalarda öşürler alınmıyor, vergiler siliniyor ya da erteleniyordu. Osmanlı, çekirge istilasının giderilmesi için maddi tedbirlerin yanında manevi tedbirler de almaya karar verdi. Birinci Dünya Savaşı esnasında yedi cephede düşmanlara karşı mücadele veren Osmanlı Devleti, Batı Anadolu’da ise çekirgelere karşı, amele taburlarından ve halktan istihdam ettiği binlerce kişiyle, bir cephe oluşturmuştu. ÇEKİRGELER İÇİN ŞAM’A ASKER GÖNDERİLDİ Çekirge istilasına uğrayan beldelerde halk, öncelikle kendi imkanlarını kullanıp çekirgelerden kurtulma yollarını arıyordu. Baş edemezlerse, Osmanlı’nın emriyle yardımlarına asker koşuyordu. Buna en iyi örnek 1852 yılında Şam’daki çekirge istilası; buraya birkaç tabur asker gönderilerek, halk sıkıntıdan kurtarılmıştı. Çekirgeyle baş edenlere de teşvik olsun diye İftihar Madalyası veriliyordu. ÇEKİRGEYE KARŞI KIBRIS USULÜ MÜCADELE O dönem çekirgelere karşı her yörenin kendine göre geliştirdiği bir mücadele yöntemi vardı. Kıbrıs halkının yöntemi en iyisiydi. Usül aynen şöyleydi: Elli metre uzunluğunda ve seksen santimetre yüksekliğinde olan bir bezin altında bir çukur kazılır ve içi teneke veya çinko kaplanırdı. Ahali, çekirgeleri bu beze doğru çekerdi. Çekirgeler bezlerin bulunduğu yere gelince üzerine çıkıp, muşambadan kayıp çukura düşerlerdi. Çukurun ağzındaki yerin iç tarafı teneke veya çinko olduğundan dışarı çıkamazlardı. Çukurun üzeri hemen toprakla ve sönmemiş kireçle örtülürdü. ÇEKİRGE DÜŞMANI SIĞIRCIK KUŞLARI Çekirge ile mücadelenin tamamlanması için çekirgelerin toprağa bıraktığı yumurtaların toplanıp yok edilmesi gerekiyordu. Bu yüzden bütün kış çekirge yumurtaları toplanmaya çalışılıyordu. Sığırcık kuşları da çekirge yumurtalarını topraktan çıkararak yiyip yok ediyordu. Çekirgeleri dahi yok ettikleri için bu kuşlar, çekirgeyle olan savaşta en iyi kozdu. ÇEKİRGELERİ SIĞIRCIK KUŞLARINA YOK ETTİREN ŞEYH Çekirgelerle mücadelede en ilginç, en şaşırtıcı yöntem ise sığırcık kuşlarını çekirge istilasına uğrayan memleketlere getiren sığırcık suyuydu. Yöntem aynen şöyleydi: Bir beldede çekirge istilası olduğunda “sığırcık şeyhleri” kendilerinin himayesinde bulunan suları özel metotlarla o beldeye götürüyordu. O suyla beraber sığırcık kuşları da oraya akın edip çekirgeleri telef ediyordu. ŞEYH ALİ SEMERKANDİ BU İŞTEN SORUMLUYDU Sığırcık suyu ile mücadele veren şeyhlerden en meşhuru Ankara Kızılcahamam’ın Şeyhler köyündeki Şeyh Ali Semerkandi hazretleriydi. O ve onun neslinden gelenler, tekkedeki suyu alarak istenen yere ulaştırıyordu. Bunun için gerekli yerlere yazılar yazılır ve suyu götürecek şeyhlere kolaylık sağlanması, ücretsiz seyahat edebilmeleri için yol tezkiresi verilirdi. 1889 yılında Şeyh Ahmed ve Şeyh Mehmed efendiler tekkeden aldıkları sığırcık suyunu Trablusgarp ve Bingazi vilayetlerine götürürlerken kendilerine birer kıta tezkire verilmişti, verilen tezkire Osmanlı Arşivleri’nde hala mevcut. SANDIKLI 19 GÜNDE KURTARILDI Sığırcıklar 19 günde ne kadar çekirge varsa temizlediler. Halk, ölen çekirgeleri toplayıp hükümete veriyordu, bunun karşılığında da para alıyordu. Toplanan çekirge ölüleri çukurlara gömülüyordu. Sandıklı, Şeyh Abdülkadir Efendi sayesinde bu felaketten kurtulmayı başardı. Bu testi hatıra olarak yıllarca Ulu Cami minberinde sergilendi.

Osmanlı’nın çekirge istilasına karşı savaşı

Çöl bölgelerinden sürüler halinde gelen çekirgeler, Osmanlı Devleti’ni bir dönem maddi ve manevi olarak büyük zarara uğratmıştı.