Melih Cevdet Anday 103 yaşında

Türk şiirinin önemli dönüm noktalarından sayılan Garip Şiir Akımı’nın temsilcilerinden olan Anday, İstanbul’da Birinci Dünya Savaşı atmosferinde 1915’te dünyaya geldi. Ankara Gazi Lisesi’nde mezun olan Anday’ın en yakın arkadaşları ise Oktay Rifat ve Orhan Veli’ydi… Sosyoloji eğitimi için 1938’de Belçika’ya gitti, fakat patlak veren İkinci Dünya Savaşı’nda karışan Avrupa’da eğitimini yarıda bırakarak yurda döndü. Gazi Lisesi’inde arkadaşları olan Orhan Veli Ve Oktay Rifat’la Sesimiz adında bir duvar gazetesi çıkartırlar. Lise yıllarında şiirle başlayan edebi hayatı daha sonra başka türlerle devam etti. Farklı bir şiir anlayışını benimseyerek tüm kuralları elinin tersiyle itip, kendine yeni biçim ve öz oluşturdu. Sokaktaki sıradan insanı şiirine konu yaptı, ustalıkla kullandı. Şiiri belli basmakalıplardan kurtararak şairin tamamen şairin içinde olması gerektiğini savundu. Usta şair, şiirde kullanılan süslü anlatımların, ses uyumlarının şiirin ahengini bozduğunu ileri sürdü. Melih Cevdet Anday’ı Garip Akımı’ndan ayrı düşünmek olanaklar dışında olsa bile, bu yönde tartışmalar mevcuttur. Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Müdürlüğü'nde danışmanlık, Ankara Kitaplığı'nda memurluk, gazetecilik yaptı. Daha sonra İstanbul'a yerleşti. Akşam, Büyük Gazete, Tanin ve Cumhuriyet gazetelerinde fıkra yazarlığı, sanat sayfası yöneticiliği yaptı, denemeler yazdı. Ukde adlı ilk şiiri 1936'da Varlık dergisinde çıktı. İlk şiirlerinde hececilerin biçim ve tema özelliklerini benimsedi. Gizemci denebilecek bir duyarlılıkla nesneleri sıralayan, çevresine çocuksu bir şaşkınlıkla bakan bu şiirlerin ayırıcı yanı, uyaklı yazılmalarına rağmen uyağa bağlı olmamaları. Orhan Veli Orhan Veli ve Oktay Rifat'la ortak eserleri 1941'de yayımlanan Garip’teki şiirlerinde çocuksu şaşkınlığın bilince dönüştüğü, uyakların aşıldığı ve ölçünün kırıldığı görülür. İlk etapta yakın arkadaşı Orhan Veli ve Oktay Rifat ile aynı şiir çizgisini benimsemiş olsa da, daha sonra duygu yoğunluğu bakımından ayrı bir yöntem denedi. Telgrafhane ve Yan Yana kitaplarındaki şiirlerle bu kez, toplum ve insan değerlerini savunan, kavgacı şiire yöneldiği dikkat çekti. Melih Cevdet, şiir dışında roman, deneme, oyunlar kaleme aldı, diksiyon öğretmenliği yaptı. Oktay Rifat Cumhuriyet dönemi şairlerinden Anday, eserlerinde yoksulluğu, köyden kentte göçü, devlet erklerinde yaşanan başıboşluğu, sosyal ve siyasal olgularla açıklığa kavuşturdu. Yazdığı eserlerden dolayı çeşitli kovuşturmalara maruz kaldı ama daha sonra beraat etti. Şiirimizin toplumcu gerçekçi kalemlerindendir. Anadolu ve Yunan kültürünü harmanlayarak bir metafor olarak kullandı. Anday, 2002'de aramızdan ayrıldı. Melih Cevdet denilince şiir severlerin aklına Rahatı Kaçan Ağaç şiiri gelir. İlk olarak 1961'de yayımlanan Anday’ın en önemli satırlarından sayılan şiiri hatırlayalım: Tanıdığım bir ağaç var Etlik bağlarına yakın Saadetin adını bile duymamışTanrının işine bakın Geceyi gündüzü biliyor Dört mevsimi, rüzgarı, karı Ay ışığına bayılıyor Ama kötülemiyor karanlığı Ona bir kitap vereceğim Rahatını kaçırmak için Bir öğrenegörsün aşkı Ağacı o vakit seyredin. Ergül Tosun Kitap sayfası için iletişim: ergul.tosun@ensonhaber.com

Melih Cevdet Anday 103 yaşında

Bugün edebiyatımızın büyük ustası Melih Cevdet Anday’ın 103’üncü doğum günü. Kutlu olsun... İyi ki doğmuş...