Japon şiiri Haiku'nun hayatımızdaki yeri ve önemi

Haiku, dünya şiiri biçimini kazanmış ve birçok farklı kültürün şairini de etkilemiş Japon Edebiyatı kökenli bir şiir türü. Dünyanın en kısa şiir biçimi olma özelliğini taşıyor. 9-12 yüzyıllar arasında dinsel ve kırsal temalar üzerinde yoğunlaşılmış 5-7-5-7-7 ölçüsünde yazılan koşuklar olarak kendini göstermiş. Bizim kültürümüzdeki Tasavvuf Edebiyatı’nın karşılığıdır diyebiliriz. Dünyaya nasıl yayıldı? "Tanka" (5-7-5 veya 7-7 hece ölçülü) Haiku'nun akrabasıydı ve Tankalar zinciri "Renga" türleri vardı. İlk zamanlar çok sayıda şair Tanka'yı tuluat yaparak sosyal konularda yazıyorlardı. İlk şair Haiku'yu, üst kıta 5-7-5; ikinci şair ise Matsuku'yu, alt kıta 7-7 yapıyordu. Bu ortaklaşa bir şairlikti. Sonraki zamanlarda daha büyük cemiyetler arasında 36 kıtalı "Kasen" gibi zincirleme şiirler yazılmaya başlandı. 13. yy'da ise, ilk defa Haiku, bir şiir türü olarak diğerlerinden ayrıldı. 15. yy'a gelindiğinde de, Haiku, Tanka'nın yanına başlı başına bir şiir olarak yerleşti. 16. yy'da ise, Edo Devri'nin başlamasıyla, bugünün klasik Haikusu ortaya çıkmış oldu. Kimler yazdı? Haiku, kısa şiir türü olduğundan çok kolay yazılabileceği düşünülür. Hâliyle birçok insan Haiku yazmayı dener. Ne yazık ki pek azı itibar görür. Haiku yazılırken her şey söylenmez, çok gerekliyse duygular isimleştirilir. Şiirin duygusu içeriğindeki somut bağlamlardan çıkarılmalıdır. 1644-1694 yılları arasında yaşamış Matsuo Basho, Haiku'nun en önemli şairlerinden biri. Masaoka Shiki (1867-1902) ise, kazandırdığı yenilikler ile modern Hauki'nin kurucusu. Türk Edebiyatı’nda da Haiku’dan etkilenen yazar ve şairlerimiz olmuş. Özellikle Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat gibi isimler… Günümüzde ise, Oruç Aruoba, ilhan Berk, Kadir Aydemir gibi birçok şairimiz Haiku tarzında yazmaktadır. Ayrıca her yıl Mainichi Gazetesi’nin düzenlediği “Mainichi Haiku Yarışması” ile bu şiirler ödüllendiriliyor; bir nevi Japon Edebiyıatı'nın Nobel'i. 2007’de Türkiye’den Yelda Karataş bu ödülü kazandı. Kitap Ayracı’nın seçtikleri 1 - Yelda Karataş Ölüme ne kadar yakın Unutulmaz çocukluğumun Ağır çiçekli ıhlamur ağacı 2 - Mukai Kyorai Soğuk yüzünden Bakamam yarım aya Başım göğsümde 3 - Masaoka Shiki Unutturdu bak Kavun çalmayı bile Soğuyan hava 4 - Ochi Etsujin Bu yılın da sonu geldi: Gizledim bizimkilerden Saçıma ak düştüğünü 5 - Cemal Süreya Güm güm çalındı kapım Açtım baktım ki Yalnızlığımmış 6 - Matsuo Basho Arada bir bulutlanıyor gök Böylece dinlenme fırsatı buluyor Aya bakmaktan yorulanlar 7 - Nozawa Boncho Rüzgarsız günde Kendisi isteyerek Düşüyor yaprak 8 - Yosa Buson Birden bir ürperme Odamda ölmüş karımın Ayağıma takılan tarağı 9 - Oruç Aruoba Ağaçlar Kulak kabartmışlar Dolunayı dinliyorlar 10 - Toiku Sokak lambası Her gece yalnız kalır Yalnız ve aydınlık

Japon şiiri Haiku'nun hayatımızdaki yeri ve önemi

Kısa Japon şiiri Haiku, tüm dünyaya nasıl yayıldı? Haikulardan etkilenen şairlerimiz kimler? Herkes Haiku yazabilir mi? Haikusuz bir hayat hata mıdır? Sizin için bu ve benzeri sorulara cevap aradık.