Reşat Nuri Güntekin’den buram buram Anadolu

Reşat Nuri Güntekin hakkında bir şeyler araştırırken Anadolu Notları’nda bir duraksadım. Güntekin, Maarif Müfettişi sıfatıyla neredeyse bütün Anadolu’yu gezmiş ve bu sırada Dil Heyeti ile ortak çalışmışlar. Bu süreçte Anadolu’yu öylesine içselleştirmiş ki, sonraki tüm romanları bu gezilerden izler taşımış. Anadolu’nun kokusunu adeta burnumuza dolduran, her kitabında gerçekliğiyle dikkat çeken Güntekin, tüm gezilerini 1936’da kitaplaştırmış ve işte Anadolu Notları böyle doğmuş. İşte Güntekin’in Anadolu Notları’ndan bir küçük parça alıntılıyorum size… (Reşat Nuri Güntekin) OTORAY YOLCULUĞU NİĞDE - KAYSERİ Niğde'ye yaklaşıyorduk.Yanımda oturan bir Niğdeli şehrin eteğini saran ağaç kümeleri arasında pek iyi seçemediğim bir noktayı işaret etti; “Faruk Nafiz’in hanı” dedi.Büyük şairin han sahibi olduğu günleri de inşallah görürüz. Fakat yol arkadaşımın bana gösterdiği bina sadece Faruk Nafiz’in unutulmaz “Han Duvarları” şiirinde tasvir ettiği han idi.Kıyafetinden anlaşıldığına göre Niğdeli arkadaş bir esnaf yahut işçi idi. Böyle olmakla beraber Han Duvarları'nı ve Faruk Nafiz'i biliyordu. Daha garibi trende ilk gördüğü bir yabancının bu şiiri, şiirde tasvir edilen hanı ve Faruk Nafiz'i tanımamasını kabul etmiyor, ateş ve su nev'inden herkesçe malûm şeylerden bahseder gibi iki kelime ile bana maksadını anlattığına inanıyordu.Güzel şiirin kudreti! İyi yazılmış bir manzum hikâye koskoca bir hanı, koynundaki tapu senedine rağmen asıl sahibinin elinden alıyor, Faruk Nafiz'e mal ediyordu.Mamafih arkamızda ayakta duran ve bizi dinleyen uzun boylu bir sakallının "Yok yahu… O han falanındır" diye öteki mal sahibinin hakkını da ziyadan kurtardığını itirafa mecburum.Niğde ile Kayseri arasındaki yolu, Faruk Nafiz'in istiklâl muharebesi senelerinde kona göçe üç günde aştığı o uzun mesafeyi, ben bugün otoray denen yeni icat bir âlet içinde, âdeta uçarak geçiyorum.Akşamın beş buçuğunda daha, Niğde istasyonunda kahve içiyordum. Sokak fenerleri yanarken Kayseri'de olacağım.Bisikletin ilk icadı zamanlarında ona verilen “Şeytan Arabası” ismini bu otoraya saklamak lazımmış! Otoray görünüşte yirmi otuz kişilik büyücek bir otobüs. Fakat ikisi arasında âdeta nalınlı adam ile patenli adam farkı var. Otobüsün mütemadiyen taşla, toprakla boğuşmasına mukabil Otoray, cilâlı çelik raylar üstünde yağ gibi kayıyor.Ulukışla ile Kayseri arasında günde iki sefer yapan bu arabaların, birinci ve ikinci sınıf yolcuları için, şoförün arkasında dört maroken koltuğu, camekânlı bir kapı ile buradan ayrılan geri tarafında da demokratlara mahsus, yirmi otuz kişilik kanepesi var.Bazı şakacı yolcular lüks kısma Lortlar kamarası, ötekine Avam kamarası adını takmışlar.Bu Otoray, yolları âdeta çocuk oyuncağına çevirmiş. Meselâ Kayserililer bizim Ada vapurları biletinden daha ucuz bir para ile günübirliğine Bor bahçelerinde eğlenmeye gidiyorlar.Şoför, daha doğrusu makinistin bana anlattığına göre Adana ve Kayseri 'de oturan iki akraba, meselâ bir ana kız pazar sabahları bulundukları yerden hareket ediyor, öğleyin Ulukışla'da birleşiyorlar; akşama doğru yine evlerine dönüyorlarmış.Bu seyahat, artık yolculuktan usandığım bir zamana rastlamış olmakla beraber beni atlıkarıncaya binmiş bir bayram çocuğu gibi eğlendiriyordu. Otoray, son derece munis bir dekor arasından akıp giderken kâh makinistin omuz başından önümüzdeki yola, kâh arkaya geçerek akşam ışıkları ile sararıp kızaran ovalara bakıyordum.Yeni bir icat yalnız manzaraları ve hayatı değiştirmekle kalmıyor; duygularımıza, dünyayı görüş tarzımıza da tesir ediyor. Yolculukta akşam, insanının gayri ihtiyarî garipsediği, kendini karanlık düşüncelere bıraktığı saattir. Halkın akşam garipliği terki bile anlattığı bu duyguda kendimizi uçsuz bucaksız mesafeler arasında kaybolmuş hissetmemizin, arkada bıraktığımız uzağı bir daha görmek şüphesinin, öndeki uzağa yetişememek korkusunun elbette bir payı vardır. Mesafelere hâkim olmak emniyeti işte bu şüphe ve korku mefhumunu kaldırıyor, insana bu geniş ovalarda kendi mahallesinde, evinin bahçesinde dolaşmak hissini veriyor.Faruk Nafiz :"Dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar" diye anlattığı bu yolu, vaktiyle bir yaylının şiltesine uzanarak, "kendini tekerleğin sesine kaptırarak" geçmiş olmasaydı da benim bindiğim otoray içinde tayyarede gibi geçseydi bu acı gurbet şiirini bilmem yazabilir miydi? Anadolu Notları Reşat Nuri Güntekin İnkılap Yay. S.: 287 Kitabı satın almak için tıklayınız: idefix

Reşat Nuri Güntekin’den buram buram Anadolu

Romanlarından tanıdığımız Güntekin, Anadolu Notları’nda anılarını anlatırken aslında bir yandan da gezi yazısına örnek çıkarıyordu.