Bayburt'a neden gidilir, ne yenir, ne içilir

Evde otururken ‘’hadi Bayburt’a gidelim’’ diye bir seyahat planı yapmadığına eminim. Evet, şehrin seni evinden alıp, birkaç gün konaklamaya ikna etmek için çok çekici bir cazibesi olduğu söylenemez. Fakat Karadeniz turunda yol güzergahını biraz saptırarak Bayburt'a pişman olmayacağın bir şans verebilirsin. Mesela dünyanın en tehlikeli yollarının birinden geçer, öğle yemeğinde papara yersin. Üzerinde fabrika bacası tütmez; toprağında buğdaydan başka nebat yetişmez. 80 bin kişilik nüfusuna bakıp bakıp, ‘bu kadar insanın nerde olduğunu’ düşüneceğin bir kent kendisi. Belki uzun uzun kalmalık değil ama, şöyle bir geçip, tadından yemelik bir ilimiz. ŞEHRİN KALBİNDEN GEÇEN ÇORUH NEHRİ Bir kalesi, bir saat kulesi, ortasından geçen deresi ve hamarat halkıyla; sakin, küçük bir Anadolu şehri Bayburt. İçinden Çoruh Nehri geçer; çok güzeldir bu nehir, sesi dinlendirir, huzur verir, yeşili göz okşar. Bayburt Kalesi'nden bakınca Çoruh’un muhteşem manzarası gözüne bir çakma Venedik havası verir. Tarım ve hayvancılıkla geçinen halkın bağ bahçesinde çok lahana yetişir. Dolayısıyla lahana dolmasını güzel yaparlar. Herhangi eve misafir olduğunda kuymak da yiyebilirsin çiriş de, papara da yiyebilirsin çaşır da. Değişmeyen şey damağında kalan o hanımeli olsa gerek. BURADA MONOTON BİR YAŞAM AKIŞI VAR Dağları topraklı, bağları yemyeşil, toprağı kıraç, havası yavuz bir il Bayburt. Binlerce yıllık, saklı kalmış Oğuz-Türkmen mistik kültürünün buram buram kokusunu almamak elde değil. Şehrin alışmış olduğun hayattan çok daha farklı çok daha sıradan ve çok daha monoton bir akışı var; kendine has kültürün getirdiği gelenekler var: Mesela evlerin kapılarının dışarıdan da kolları vardır ve genel olarak insanlar evden çıkarken kapılarını kilitlemez; kimse kimsenin evine girmez. Mahremiyet saygı duyulan en keskin kural olsa gerek. DÜNYANIN EN TEHLİKELİ YOLU: BAYBURT'TAN TRABZON'A Şehre girdiğin ilk anda hayatın renginin değiştiğini hissedersin. Hele de Trabzon üzerinden aktarmalı geliyorsan; Zigana'nın eşsiz renklerini yavaş yavaş arkanda bırakarak kahverengi-gri karışımının içinde bulursun kendini. Ünlü Trabzon, Bayburt yolunu görmeyen kaldı mı? Sağlam bir dağ arabasıyla tangır tungur bu yoldan geçmek için bile değer gelmeye. Bahsettiğim yer çoğu kaynakta ‘dünyanın en tehlikeli yolu’ olarak geçiyor. Oradan nasıl gözüküyor? SOĞUDU DA SOĞUK Erzurum’a yakınlığından da tahmin edilebileceği üzere yeterince soğuk bir iklime sahip olan şehirde ki kışlar çok uzun sürer ve kar uzun süre yerden kalkmaz. Sabah uyanınca camdan dışarı bakarken camların soğuktan çatladığını görürsün, ne yapacağını şaşırırsın... Bir akşam eve geldiğinde suların donduğunu fark edersin. Bazen ulaşım yolları kapanır, evin yolu buzlanır. Her şeye rağmen ekmeğini kazanan insanlarla doludur bu kent. 1000 Kilometre olmasına rağmen görmeden geçmeyeceğin, yeşili bol, dağları sıralı bir Karadeniz işte. GELENEĞİNE, ADETİNE, ÖRFÜNE BAĞLI İNSANLAR İnsanı laik ve dinini bağlı; gelenek ve göreneğini kaybetmemiş, hala çok saygılı. Kendi halkı arasında normları var; küçük bir Anadolu kenti burası; içerisinde büyükşehir ve yozlaşma aranmamalı. Dün neyse bugün de o Bayburt; insanı gelir geçer, kendisi değişmez. Doğu’nun ve Karadeniz’i harmanlar bünyesine. İnsanları iyidir, merttir; Çok iyi tanımazsanız size tutucu veya itici gelebilir ama Karadeniz’de bir şehrin samimiyetini sorgulamak bile ayıp. Doğal bir yaşam, doğal bir halkı var kentin. BAYBURT'TA GÜNÜBİRLİK BİR GEZİ REHBERİ Osmanlı döneminde “Çinimaçin Kalesi” de denilen Bayburt Kalesi, Dede Korkut Türbesi, Sünür Kutlu Bey Türbesi, Aydıntepe ilçesinde bulunan yeraltı şehri, Sarıkayalar Şelaleleri, Çimağıl Mağarası, Ulu Camii, Helva köyü buz mağarası, kayak sporuna ilgi gösterenler için kop dağı kayak merkezi… O kadar da boş değilmiş demek ki… Şehrin ünlü Saat Kulesi ise bu binalara yakın bir kavşağın ortasında, minareye benzer şekilde yapılmış zarif bir yapı. Bana soracak olursan; şehirdeki en keyifli sosyal aktivite, Bayburt’u ikiye bölen nehir boyunca yürüyüş yapmak. MÜZESİNİN AVRUPA’DAN ÖDÜLÜ VAR Doğu Karadeniz’in bakir doğasının tam ortasına kurulmuş olan Baksı Müzesi, bir tarafında dağlar ve ovalarla bir diğer tarafında ise Çoruh nehrinin coşkun sularıyla çevrili. Kurulduğu Bayraktar Köyü'nün eski adı olan baksı sözcüğü eski Türklerde bilgin, hekim, şaman anlamlarına geliyor ve Avrupa’dan ‘Yılın Müzesi’ ödülü bile var.

Bayburt'a neden gidilir, ne yenir, ne içilir

Her gezginin seyahat planında Karadeniz'den Anadolu'ya uzanan bir gezi turu vardır. Gidecek yer çok; peki Karadeniz rotanda neden Bayburt da olmalı?