Uluslararası Engelliler Günü 1992 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 47/3 sayılı kararı ile ilan edildi.
Toplumun ve toplumun her alanında engelli bireylerin haklarını ve refahını teşvik etmeyi ve politik, sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamın her alanında farkındalık arttırmayı amaçlamaktadır.
DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ ÖNEMİ
Dünya üzerinde milyonlarca sayıda insan, doğuştan ya da sonradan bedensel veya zihinsel engellere sahip olabilmektedir. Onları anlamak, varlıklarını kabul etmek ve hayatlarını kolaylaştırmak her birey için bir görev olmalıdır.
Kimsenin engelli olmayı seçmediği gibi, sağlıklı bireyler de her gün engelli adayı olmaya uyanmaktadır. Her birey bir engelli adayıdır. Dünya Engelliler Günü, engelli insanlarla empati kurma, onların sorunlarına evresel çözüm bulma yolunu açmıştır.
Dünyada ve ülkemizde de yasalarla korunan engelli hakları, hayat şartlarının iyileştirilmesini amaçlamaktadır.
TÜRKİYE'DE ENGELLİ YASAL HAKLARI NELERDİR?
Engelli hakları, mevcut engel durumu nedeniyle engellilerin, engelsiz bireyler gibi eşit haklara erişiminin sağlanması için engellilere verilen pozitif ayrıcalık sağlayan haklara verilen genel addır.
YOL HAKKI
Türkiye’de, belediyeler 572 sayılı kanun hükmünde kararname gereğince engellilere uygun düzenlemeleri standartlara uygun olarak yapmak zorundadır.
İmar Mevzuatına ulaşılabilirlikle (fiziksel engellerin kaldırılmasıyla) ilgili hükümler eklenmiştir. Buna göre, kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve umumi binalar özürlülerin ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmak durumundadır.
ÖTV VE MTV MUAFİYETİ
Yüzde 90 ve üzeri engelli yakını olanlar Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) muafiyetli sıfır araç alabiliyor. ÖTV muafiyeti, vergiler dahil 200 bin lirayı geçmeyen araçlarda uygulanabilir. Motor hacmiyle ilgili sınırlama yok.
PARK HAKKI
Havalimanlarındaki ve belediyelerin işlettiği otoparklardan ücretsiz yararlanabilir. ÖTV indirimli aracı olanlar evlerinin önüne belediyeye müracaat ederek ‘engelli araç park yeri’ yaptırabilir.
Trafik Tescil Şubesi’ne başvurup engelli araç park kartı temin edebilir.
ERKEN EMEKLİLİK HAKKI
İşe girişten sonra engelli hale gelip yüzde 60 ve üzerinde çalışma gücünü kaybedenler malulen emeklilik hakkını elde eder.
Malulen emeklilik için en az 10 yıllık sigortalılık süresi aranıyor.
Yüzde 40 ve üzeri çalışan engelliler işe girişe göre kademeli erken emeklilik hakkına sahip.
Bağkur engelli emekliliği hakkı 1 Ekim 2008 sonrası yürürlüğe girdi.
SOSYAL YARDIMLAR
18 yaşını dolduran yüzde 40 ve üzeri engelliye, gerekli şartları taşıması halinde maaş bağlanır.
Engelli bakımını üstlenenlere de belli şartlarla maaş bağlanıyor.
Engellinin sosyal yardım maaşı haczedilemez. Engelli maaşı isteyerek de olsa haczettirilemez.
YÜZDE 30 İNDİRİMLİ SU
Her belediye su fiyatında en az yüzde 30 indirim yapmak zorunda.
D-Smart ve Digitürk indirimli üyelik imkanı sunuyor.
Turkcell, Vodafone, Türk Telekom, TTNET, Uydunet ve Süperonline’da özel indirim var.
EĞİTİM VE KÜLTÜR
Kredi ve Yurtlar Kurumu, %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen öğrencilere öncelik tanır ve harç üzerinden %50 indirim yapar. Halk Eğitim Merkezleri’nde çeşitli mesleki eğitim programı alan ve %40 ve üzeri engellilerden, herhangi bir ücret alınmaz.
Devlet Tiyatroları, engellilerden ücret talep etmez. Ayrıca engelli tiyatrosu, Kültür Bakanlığı’ndan maddi destek almaktadır. Özel tiyatro ve sinemalarda da engelliler için indirim uygulanmaktadır.
ÜCRETSİZ ULAŞIM
Belediye otobüsleri, metro, demir yoları ve deniz yollarının şehir içi seferleri ücretsiz. ‘Ağır engelli’ raporu olanların bir refakatçisi ücretsiz ulaşımdan yararlanır.
Şehirlerarası otobüsler yüzde 40 indirimli. 20 koltuklu araçta 1, 20’den fazla koltuğa sahip olanlarda 2 engelliye indirim uygulanıyor.
THY, yüzde 40 ve üzeri engelli olanlara promosyon biletler hariç tüm iç hatlarda yüzde 20, dış hatlarda ise yüzde 25 indirim sağlıyor. Engelli kimlik kartı bunun için yeterli.
İSTİHDAM ZORUNLU
50 ve üzeri çalışanı bulunan özel sektör iş yerlerinde en az yüzde 3, kamuda yüzde 4 engelli personel çalıştırılması zorunlu. Kotanın üzerinde engelli çalıştıran sigorta prim teşviği alır.
Engelli memura isteği dışında gece nöbeti ve fazla mesai yaptırılamaz.
