Resmi Gazete'de yayımlanan kararla birlikte camii olan Kariye Müzesi, Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilerek 75 yıl sonra ibadete açıldı.Kararın yayımlanmasının ardından vatandaşlar Kariye Camii nerede sorusuna yanıt aramaya başladı.
KARİYE CAMİİ NE ZAMAN AÇILIYOR?
Resmi Gazetede 21 Ağustos'ta yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Kariye Camii'nin statüsü değiştirildi.Bu kararın ardından Diyanet İşleri Başkanlığı, tarihi yapıda ibadet edilebilmesi için hazırlıklara başladı. Yaklaşık 2 aylık süren hazırlık çalışmasının ardından Kariye Camii, 30 Ekim Cuma günü kapılarını açacak. Kariye Camii'nde 75 yıl sonra ilk kez kılınacak cuma namazına Cumhurbaşkanı Erdoğan da katılacak.
KARİYE CAMİİ NEREDE?
İstanbul'da Karagümrük semtinde Edirnekapı bölümünde bulunan müzedir. Bizans döneminde kilise, fetihten sonra ise cami olarak kullanılmış tarihi bir yapıdır. 1945'te Cumhuriyet Halk Partisi hükûmeti tarafından müze yapılan Kariye, 2019 yılında Danıştay'ın adı geçen hükûmet kararını iptal etmesiyle yeniden cami haline geldi.
KARİYE CAMİİ TARİHÇESİ
Kariye (Chora) Kilisesi, 6. yüzyıla kadar giden bir geçmişe sahiptir. Günümüze ulaşmış hali Osmanlı döneminde ve 20. yüzyılın ikinci yarısında geçirdiği onarımların sonucudur. Daha önceleri kilise çevresinde, manastır kompleksi de ihtiva etmekteyken bu yapılar geçen zamana dayanamamışlardır.
İlk önce manastır olarak 534 yılında I. Justinianus döneminde Aziz Teodius tarafından yapılmıştır. 11. yüzyılda I. Aleksios'un kayınvalidesi Maria Dukaina tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. 1204-1261 yıllarındaki Latin istilasında harap olan manastır Teodor Metokhites tarafından 14. yüzyılda onarılmıştır. Dış narteks ve pareklezyon bu dönemde yapıya eklenmiştir. (Metokhitesi pareklezyonu kendisi için inşa etmiştir ve mezarı da kilisenin girişinde mermer bir taşla belirlenmiş olan yerdedir.)
Yapının önemi, Bizans İmparatorluğu'nun imparatorluk sarayı ve devlet idare merkezinin, Haliç kıyısında, surlara yakın bir yerde konumlanmış olan "Blakhernai Sarayı"na taşınmasıyla artmıştır. 1296'daki büyük depremden sağ olarak çıkmıştır. Bina Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethinden 58 yıl kadar sonra 1511 yılında Sultan II. Bayezid sadrazamlarından olan Atik Ali Paşa tarafından camiye tevdi edilmiştir ve "Atik Ali Paşa Camii" veya "Kariye Camii" olarak anılagelmiştir. Bu dönüştürme sırasında bu eski kilisenin duvaraları üzerinde bulunan mozaik ve freskler sıva ile kaplanmıştır. Fakat cami olarak yapıya sadece köşesindeki minare ve içeride güneydoğu köşesindeki mihrap eklenmiş ve yapının orijinalliğinin korunmasına çalışılmıştır.
Kariye Camii Bakanlar Kurulu'nun 29 Ağustos 1945 tarihinde aldığı karar ile müzeye çevrilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki "Amerika Bizans Enstitüsü (Byzantine Institute of America)" ve "Bizans İncelemeleri İçin Dumbarton Oaks Merkezi (Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies)" tarafından, bu camideki sıvalar altında kalmış mozaik ve freskler ile birçok kez depremlerden zarar görüp restore edilmiş yapının restorasyonu için çalışmalara sponsorluk verilmiştir. Bu restorasyon çalışmaları, adı geçen Amerikan akademik kurumları mensupları olan Thomas Whittemore ve Paul A. Underwood idaresi altında başlatılmıştır. 1948'den 1958'e kadar yapılan çalışmalar sonucunda tüm mozaik ve freskler ortaya çıkarılmıştır.
PERDE SİSTEMİ KURULACAK
İyi korunmuş mozaik ve freskleriyle dünya çapında tanınan camide, Ayasofya Camii'ndeki mozaiklerde uygulanan açılır-kapanır perde sisteminin bir benzeri kullanılacak. Ayasofya Camii'nde olduğu gibi hem turistlerin ziyaretine hem de ibadete açık olacak. Tarihi yapıdaki restorasyon çalışmaları da devam edecek.
