Ekonomi haberlerinde sıklıkla karşılaştığımız şirketi halka arz etmek sürekli merak ediliyor. Şirketler belli bir yatırımdan sonra büyümek amacıyla halka arz yöntemini uyguluyorlar.
Yatırımları yakından takip eden vatandaşlar halka arz duyurularıyla ilgili gelişmeleri araştırıyor. Peki halka arz nedir ve nasıl yapılır? İşte merak edilenler..
HALKA ARZ NEDİR?
Halka arz; hisse senetlerini satışa çıkardığını ilan eden bir şirketin tüm yatırımcılara hissedar olma yolunu açması faaliyetidir. Halka arz işlemi, şirketlerin ve bu şirketlerin sahip oldukları varlıkların küçük paylara bölünerek satışa çıkarılmasıdır.
Şirketler farklı nedenlerle halka arz yöntemine başvurabilirler. Başarılı ve büyüme oranları yüksek olan şirketler faaliyetlerini genişletmek ve yatırımlarına fon sağlamak amacıyla; finansal kaynak açığı olan şirketler ise banka kredisi veya borçlanmaya başvurmadan yatırımlar yapabilmek ya da borçlarını ödeyebilmek için halka arz edilirler.
Diğer taraftan yatırımcılar da, hisse senedi alarak borsada işlem gören şirketlerin değerlerine yatırım yapabilme fırsatı bulurlar. Halka arz özellikle uzun vadede olumlu sonuçlar doğuran bir yöntemdir.
Halka arz; birincil ve ikincil halka arz olmak üzere ikiye ayrılır. Daha öncesinde halka açık olmayan şirketlerin yaptığı halka arz işlemi, birincil halka arz; daha önceden halka arz edilmiş ancak ilkinde halka arz oranının düşük olması sebebiyle bu işlemin ikinci kez yapılması, ikincil halka arzdır.
HALKA ARZ ŞARTLARI NELERDİR?
Halka arz işleminin gerçekleştirilebilmesi için yerine getirilmesi gereken birtakım şartlar vardır.
Halka arz yapma amacı olan şirketlerin öncelikle aracı kurumlar ile iletişime geçerek bir aracılık sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir. Söz konusu kurum, halka arza yetkili bir aracı kurum olmak zorundadır. Sözleşmenin imzalanması ile birlikte halka arz işlemi gerçekleştirilmiş olur.
Sermayesini halka açmak isteyen şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu ile sözleşme imzalamak zorundadırlar. Böylece SPK’nın denetimi ve kararlarına tabi olurlar. Şirket, SPK mevzuatına uygun hale getirildikten sonra halka arz edilebilirler.
Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi ile birlikte; aracı kurum, Sermaye Piyasası Kurulu’na ve Borsa İstanbul’a söz konusu şirketin halka arz işleminin başlatılması için başvuruda bulunur.
Şirketin merkez binası, genel faaliyetleri, piyasa değeri vb. özellikleri Borsa İstanbul ve SPK yetkilileri tarafından incelenerek bu kurumlara bilgi verilir. Bu verilerin uygunluğu kabul edildikten sonra şirketin halka arz işlemleri fiilen başlamış olur.
HALKA ARZ NEDEN YAPILIR?
Şirketlerin halka arz yapmalarının altında pek çok sebep yatabilir. Bu sebepler şirketten şirkete farklılık gösterebilir.
Öyle ki bazıları gelişerek faaliyetlerinin daha geniş bir alana yayma, bazıları büyüme, yatırımcıları kendilerine çekme veya ekonomik durumunu daha iyi bir yere çekme gibi amaçlarla bu yönteme başvurdukları görülebilir.
Avantajlı yönleri oldukça fazla olan halka arzın özellikle uzun vadede şirketlere ve yatırımcılara katkı sağladığı bilinmektedir.
Mali anlamda daha güçlü olan bir şirket, ihtiyaç duyduğu her şeye kolaylıkla ulaşabilir. Bu bile tek başına hisselerini halka açması için bir sebep olabilir.
