Usta yazar Selim İleri'nin beyin embolisi kaynaklı bir rahatsızlıktan dolayı hastaneye kaldırılmasının ardından beyin embolisi hastalığı ile ilgili araştırmalar hız kazandı.
Vatandaşlar tarafından ''Beyin embolisi nedir, belirtileri nelerdir? Emboliden korunmak için ne yapmalı, tedavisi var mı?'' sorularının yanıtı merak edildi.
Peki, beyin embolisi nedir, belirtileri nelerdir? Emboliden korunmak için ne yapmalı, tedavisi var mı? İşte, beyin embolisi ile ilgili bilmeniz gerekenler..
EMBOLİ NEDİR?
Emboli, vücudumuzda kan sağlayan bazı damarların aniden tıkanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.
Kan dolaşımı sırasında vücudumuzun bir bölümünden başka bir bölümüne taşınan kan pıhtısı anlamına da gelen emboli, kendi içerisinde akciğer embolisi, beyin embolisi gibi farklı sınıflara ayrılmaktadır.
BEYİN EMBOLİSİ NEDİR?
Kan pıhtısının kalpten veya büyük boyun damarlarından beyne gitmesi, geçici veya kalıcı beyin dokusunda, kan akımındaki bozulma sonucu hasara neden olmaktadır. Kol ya da bacaklarda ani hissizlik, felç, baş dönmesi, çift görme ve konuşma bozukluğu, beyin embolisinin tipik belirtileridir. Kısmi ya da tam felce yol açabilmektedir.
BEYİN EMBOLİSİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Beyin embolisi belirtileri, ilk planda beyne pıhtı atması veya beyin kanaması olarak kabul edilmektedir. Beyin kanaması veya pıhtı oluşumunu ayırt edebilmek için acil olarak beyin tomografisi ve MR çekilmektedir.
Ayağa kalkmaya çalışırken kalkamama veya ayaktayken düşme, kollarını havaya kaldıramama, kelimeleri düzgün söyleyememe ya da düzgün cümleler kuramama gib durumlar, 'kişide beyin damar hastalığı problemi var' anlamına gelmektedir. Bu bulgular, gece uykuda da gerçekleşebilmektedir. Kişi, uykusundan felç geçirerek uyanabilmektedir. Beyin embolisinin diğer belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Yüzde tek taraflı kayma Vücudun bir tarafında aniden oluşan kuvvetsizlik Bir kol ve bacağın tutmaması Kolda veya bacakta uyuşma ve karıncalanma Konuşmanın bozulması, konuşamama, Anlamada ve hafızada güçlük Anlamsız konuşma Görmede kayıp olması yani geçici körlük oluşması Denge kaybı Yutma güçlüğü
BEYİN EMBOLİSİNİN TEDAVİSİ VAR MI?
Beyin embolisi (inme) tedavisinin en kısa sürede yapılması gerekmektedir. Beyin damarı tıkandığında, beyin dokusunda hasar oluşmaya başlamakta ve bu hasar, bekledikçe daha da genişlemektedir.
Hasarın durumu, tıkanan damarın büyüklüğüne ve süreye bağlı olarak artıl göstermektedir. Damarın bir an önce açılmasıyla, tüm bunları engelleyerek beyin dokusunda oluşan hasarın genişlemesinin önüne geçilebilmektedir. Bu nedenle, inme söz konusu olduğunda hızlı tedavi, erken ve hızlı düzelme anlamına gelmektedir.
Bu yollardan biri, pıhtı eritici ilaçların damar yoluyla verilerek pıhtının erimesinin beklenmesidir. Bu tedavi ilk 4,5 saatte uygulanmaktadır. Bu süreyi geçen hastalarda, pıhtı eritici ilaç tedavisi mümkün değildir.
İkincisi ise son yıllarda giderek artan teknolojik yenilikler barındıran anjiyografik pıhtı çıkarma işlemleridir. Bu tedavinin, şikayet başlangıcından itibaren ilk 8 saat içinde yapılması önerilmektedir. Süre geçtikçe beyinde hasar artacağı için bu tedavinin yarar sağlama ihtimali azalmaktadır. Bu işlemler, hastanın klinik bulgusu doğrultusunda yapılmalıdır.
Bu tedavilerde, hastalarda şikayetlerin başlamasıyla birilikte 112’ye haber verilmesi gerekmektedir. Bu tedavileri yapan inme kliniklerine hastanın ulaştırılması önemlidir.
Bu tedaviler, bazı hastaların klinik durumu ve kanama riski nedeniyle yapılamamaktadır. Bunu inme merkezinde değerlendirmek önemlidir.
Ayrıca pıhtı atmasına neden olabilecek büyük damar tıkanıklığının şah damar tıkanıklığı olup olmadığını araştırmak, kalpte ritim bozukluğu olup olmadığını araştırmak ve tedavisini planlamak da inme tekrarını önlemek çok önemlidir. Kan sulandırıcı ilaçlar, pıhtının tekrar oluşmasını önlemek için verilmektedir. Beyinde ödem varsa ödem çözücü ilaç verilir.
Bacaklarda kan pıhtısının yol açabileceği kronik şişlik, dereceli sıkıştırma çorapları ile giderilebilmektedir. Bilekten bacağa doğru gevşeyen bu çoraplar, bacakta hafif bir baskı yaratmakta ve böylece kanın pıhtılaşması önlenebilmektedir.
EMBOLİDEN KORUNMAK İÇİN NE YAPMALI?
Kandaki pıhtılaşma, akciğer, kalp ve beyin gibi ciddi organlara ulaştığında embolinin öldürebilme ihtimali vardır. Emboli riskiniz bulunuyorsa, emboliden korunma yöntemlerini deneyebilirsiniz. Bu yöntemler şu şekildedir:
Bacaklarınızı yatarken mümkün olduğunca yukarıda tutmaya çalışın. Daha önce emboli geçirdiyseniz ya da ailenizde emboli geçiren biri varsa sıkıştırma çorapları kullanmayı deneyin. Yakın bir zamanda ameliyat olacaksanız, uzun bir süre için yatakta hareketsiz kalmayın. Ağrıya rağmen arada ayağa kalkarak yürümeniz, emboliden korunmanızı sağlayabilir. Yolculuk esnasında bacağınızda pıhtı oluşumunu engellemek adına bol miktarda su tüketin. Arada sırada ayağa kalkın ve otobüs molalarında dışarıda yürüyüş yapın. Uçak ya da otobüs yolculuğunuz sırasında bacak egzersizleri yapın. Ayak bileklerinizi her 15-30 dakikada bir bükmeyi deneyin. Sigara kullanmayın. Günde 30 dakikalık yürüyüşlere çıkın. Obezite emboliyi tetiklediğinden standart ve sağlıklı kilonuzda kalmaya çalışın.