Halk arasında karabasan olarak da bilinen uyku felci, Netflix'te yayınlanan Behind Her Eyes (Gözlerinin Ardında) dizisiyle gündeme geldi. Türkiye'den Hadise ve Ebru Şallı’nın da bu hastalığa yakalandığı ortaya çıktı.
Son günlerin popüler dizisi Behind Her Eyes ile birlikte uyku felci hastalığı sosyal medyada gündem olmasıyla vatandaşlar, karabasanın neden ortaya çıktığını araştırmaya başladı.
Peki, uyku felci (karabasan) nedir, neden olur, belirtileri nelerdir? Uyku felci tedavisi var mı?
UYKU FELCİ (KARABASAN) NEDİR?
Halk arasında karabasan olarak da bilinen uyku felci, bir uyku bozukluğudur. Uykuya dalmadan hemen önce, bedenin geçici olarak hareket edememesi (felç olması) sonucu gerçekleşir.
Kişinin uykuya dalması ve uyuması sırasında beyinde bazı değişimler meydana gelir ve sarmallar şeklinde bir uyku süreci yaşanır. Bu sarmallar REM uykusu ve non-REM uykusundan oluşur.
Her biri yaklaşık 90 dakika sürmekte ve birinin bitince bir diğer sarmal başlar. Uyku felci ise REM uykusu sırasında meydana gelir.
Uyku durumunda kaslar felç durumundadır. Uyku felcinde beyin herhangi bir nedenle uyanır ancak kaslar felç durumunu korur. Yani kaslar uyanmaz ve bu nedenle kişi hareket edemez. Kişinin üzerine biri oturmuş gibi hissetmesinin nedeni ise kasların felç durumunda olmasıdır. Zira uyku felci yaşayan kişilerin “karabasan” olarak adlandırdıkları ve üzerlerine oturduğunu düşündükleri bir varlık yoktur. Kasların uyku durumunda olmasından kaynaklı olarak vücudun üzerinde bir ağırlık hissedilir.
UYKU FELCİ BELİRTİSİ NEDİR?
Karabasan, uyku felci geçiren biri sanki üstüne biri oturuyormuş ve nefes alamıyormuş gibi hisseder. Kişi bu his sonrası üstündeki yükü atmaya, itmeye çalışsa da kollarını ve bacaklarını hareket ettiremez çünkü kasları felç durumundadır. Üstünde bir yük varmış gibi hissetmesinin sebebi de kaslarının hareket etmemesidir.
Bununla birlikte sesini de çıkaramaz hissine kapılır. Bilinci kısmen açık olduğu için kişi endişelenmeye başlar. Ayrıca halüsinasyonlar işitsel, dokunsal veya görsel olabilir. Uyku felci kişi tekrar REM uykusuna dönmeden önce veya tamamen uyanmadan önce birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilir.
UYKU FELCİ NEDEN OLUR?
Uyku felci, uyku bozukluğuna sahip olan kişiler de daha fazla görülmektedir. Bu uyku bozuklukları ise uyurgezerlik, gece terörü gibi durumlardır.
Çalışma saatleri düzensiz olan çalışanlarda, uyku düzenindeki bozukluğa bağlı olarak uyku felci (karabasan) görülebilmektedir. Bu nedenle uyku felcinde önemli olan uyku düzenidir. Uyku düzeni bozuk olan insanlarda, depresyonda olan ve bazı ilaçları kullanan kişilerde daha sık olarak görüldüğü bilinmektedir. Uyku felcinin diğer nedenleri şu şekildedir:
Uzun süre sırt üstü yatmak Fazla stres Ani çevre/yaşam tarzı değişiklikleri Yapay uyku yardımcıları ve antihistaminler Uyku öncesi açlık Madde bağımlılığı Anksiyete Kalıtsal problemler Jet lag
UYKU FELCİNE YAKALANMAMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Yan yatış pozisyonunda uykuya dalmaya çalışın.
Stresli olarak uykuya dalmayın, öncesinde ılık duş ya da müzik dinlemek gibi yöntemlerle stresten kurtulun.
UYKU FELCİ TEDAVİSİ NEDİR?
Uyku felci tedavi edilebilen bir durumdur. Genellikle REM uykusu ile non-REM uykusunun döngüsünü bozmadan uyku sürecini düzene sokan ilaçlar kullanılır ancak bu ilaçların bir doktor kontrolünde kullanılması gerekir.
Antidepresanlar uyku felcini önleyen bir ilaç olamyıp depresyonu tedavi eden ve dolaylı yoldan depresyon kaynaklı uyku sorunlarının ortadan kalkmasını sağlayabilen ilaçlardır.
