Karaciğer yağlanması, yağların karaciğer hücrelerinde biriktiği bir durumdur. İki tip karaciğer yağlanması vardır; alkolik karaciğer yağlanması ve alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması. Adlarından da anlaşılacağı gibi, birinci tür aşırı alkol alımıyla tetiklenirken, ikinci tür tetiklenmemektedir. Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması genellikle obezite, sağlıksız beslenme ve hareketsiz yaşam tarzları ile ilişkilidir.
Karaciğer yağlanmasının görülme sıklığı dünya çapında, sağlıksız yaşam tarzı trendleriyle gün geçtikçe artmaktadır. Yağlı karaciğer hastalığı tedavi edilmezse, karaciğer fonksiyonlarını bozan fibroz ve siroza dönüşme potansiyeline sahiptir. Bu hastalıklar karaciğer yetmezliğine ve karaciğer kanserine yol açabilir.
KARACİĞER SAĞLIĞINDA BESLENMENİN ROLÜ BÜYÜK
Karaciğer yağlanmasıyla mücadelede birincil yollarından birinin, kişinin diyetini daha sağlıklı bir diyetle değiştirmesi olduğunu belirten Dyt. Serkan Sıtkı Şahin, "Uygun bir diyet kilo vermeye yardımcı olabilir ve bu da karaciğer hastalığına yakalanma risk faktörünü azaltır. Hastalığı olan bireylerde, karaciğer enzimini daha sağlıklı seviyelere düşürmek için kilodaki yüzde 10'luk bir düşüş bile oldukça önemlidir." dedi.
Dengeli bir diyetin, karaciğerin sorunsuz çalışması için ihtiyaç duyduğu gerekli besinleri almasına yardımcı olacağını ifade eden Dyt. Şahin, "Bu nedenle, karaciğer sağlığı için uygun bir diyet aynı zamanda genel karaciğer sağlığı için de faydalı olacak, karaciğer hastalıkları için risk faktörlerini azaltacak ve hepatit B ve C gibi diğer karaciğer rahatsızlıkları olan hastalara fayda sağlayacaktır." şeklinde konuştu.
İdeal karaciğer sağlığı için önerilen diyetin, az yağlı ve lif oranı yüksek olan besinlerden oluşacağını belirten Dyt. Serkan Sıtkı Şahin, karaciğer sağlığı için tüketilmesi ve tüketilmemesi gereken besinleri sıraladı.
Tüketilmesi Gereken Besinler
Sebzeler: Brokoli, karnabahar, lahana, kara lahana ve Brüksel lahanası gibi yeşillikler, karaciğerin detoks işlevlerini destekleyen bir bileşik olan glutatyon içerir. Bu lif bakımından zengin sebzeler aynı zamanda aşırı yemeyi önleyen ve kilo vermeye yardımcı olan bir tokluk hissi verir.
Yağlı balıklar: Somon, ton balığı, alabalık ve sardalya gibi balıklar, sağlıklı yağlar olarak kabul edilen omega-3 yağ asitleriyle doludur. Omega-3 yağ asitlerinin karaciğerdeki yağ seviyelerini düşürdüğü ve iltihabı azalttığı bilinmektedir. Diğer etlere alternatif olarak, haftada en az 2 kez rahatlıkla tüketilebilir.
Kuruyemiş ve yağlı tohumlar: Badem ve ayçiçeği tohumları, karaciğer sağlığı için iyi bir antioksidan olan E vitamini kaynaklarıdır. Ceviz, omega-3 yağ asitleri, glutatyon ve ayrıca karaciğer temizleme işlemlerine yardımcı olan bir amino asit olan arginin içerir.
Organik yağlar: Zeytinyağı ve keten tohumu yağı, omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir ve margarin ve bitkisel yağa daha sağlıklı alternatiflerdir. Doymamış yağ içeriği, karaciğerdeki karaciğer enzimi ve yağ seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olur.
Sarımsak: Sarımsak, karaciğerin toksinleri atmasına ve karaciğerdeki antioksidan seviyelerini artırmasına yardımcı olduğu bilinen kükürt ve selenyum içerir. Sarımsak ayrıca yemeklere tat verir ve eklenecek tuz ve soslar gibi sağlıksız eklerin miktarını azaltır.
Süt: Sütteki protein doku onarımına yardımcı olur ve karaciğeri hasardan korur.
Kahve ve çay: Kafeinin sağlıksız karaciğer enzim seviyelerini düşürdüğü bilinmektedir. Yeşil çay ayrıca karaciğer fonksiyonuna yardımcı olan bir antioksidan olan kateşin içerir. Bazı araştırmalar, yeşil çayın karaciğerdeki yağ seviyelerini de azaltabildiğini göstermektedir.
Tüketilmemesi Gereken Besinler
Alkol: Alkolik karaciğer yağlanmasına ve diğer birçok karaciğer hastalığının ana nedeni, aşırı alkol alımıdır. Vücuttaki alkol, karaciğer hücrelerine zarar verir ve aşırı alkol tüketimi iltihaplanmaya neden olabilir. Alkol ayrıca vücudun daha fazla yağ depolamasına neden olarak karaciğer yağlanmasına katkıda bulunur.
Eklenmiş şeker: Yüksek kan şekeri, karaciğer de dahil olmak üzere vücutta yağ birikiminin artmasına neden olur. Kaçınılması gereken şekerli yiyecekler arasında paketli kekler, kurabiyeler, şekerler ve tatlı içecekler bulunur.
Kızarmış yiyecekler: Kızartmada kullanılan yağ miktarı nedeniyle, bu yiyecekler tipik olarak yağ ve kalori bakımından yüksektir. Bu nedenle, sağlığa hiçbir faydası yoktur ve kilo alımına büyük katkıda bulunurlar.
Tuz: Ağır sodyum alımı, iltihaplanma ve hücre ölümüne neden olarak karaciğere zarar verebilir. Sağlıklı bir diyet için önerilen günlük sodyum alımı 1.500 miligramı geçmemelidir.
İşlenmiş tahıllar: Beyaz pirinç, makarna ve ekmek, daha az işlenmiş muadillerinden daha yüksek bir glisemik indekse (GI) sahip olan yüksek oranda işlenmiş tahıllardan yapılır. Yüksek GI'ye sahip gıdalar lif içermez ve kan şekerini yükselterek yağ birikmesine ve kilo alımına neden olurlar.
Tüm diyet önerilerinde olduğu gibi, tutarlılık ve ölçülü olmak başarı için çok önemlidir. Karaciğer hastalığı riskiniz yüksekse veya önceden bir karaciğer rahatsızlığı teşhisi konulduysa, kişiselleştirilmiş bir diyet planı hakkında diyetisyeninizle konuşmalısınız.
