Baba Marta (Marta Nine) olarak adlandırılan ve kökeni meçhul olan 1 Mart kutlamalarının arifesinde ülkenin her yerinde seyyar satıcılar sokaklarda “Martenitsa” Türkçesiyle Marteniçka olarak adlandırılan püsküllü süsler satmaya başlıyor.
Sokaklara renk katan bir haftalık yoğun martenitzi satışı için bazı üreticiler aylarca hazırlık yaptıklarını anlatıyor.
Yaratıcı fikirlere sahip kimi sanatçıların tezgahlarında sanat eseri değerinde ürünler görmek mümkün.
Martenitzi alışverişinden büyük zevk alan vatandaşlar ise, akraba ve dostlarına 1 Mart'ta hediye edecekleri süsleri titizlikle seçerek, bunun için saatlerce vakit ayırıyor.
Peki kırmızı beyaz iplerden oluşan Marteniçka bileklikleri nasıl ve neden takılır? Marteniçka ne zaman çıkartılır? İşte Marteniçka hakkında bilmeniz gerekenler...
MARTENİÇKA GELENEĞİ
Kırmızı ve beyaz yünlerden yapılan bahar süsü marteniçka (martenitsa), esasen bir Bulgaristan geleneği.
1 Mart'tan itibaren ay boyunca kentleri, sokakları, giysileri renklendiren bu süsler; bir mit olan Baba Marta'nın (Marta Nine) günleri diye de anılan baharda ortaya çıkıyor.
Zira Baba Marta, inanışa göre, yeni başlayan tarım yılının bereketli ve verimli olması için iyi dilekleri kabul ediyor.
Pek çok farklı türü olan marteniçkalar, "Pijo ile Penda" adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış bebeklerden ilham alıyor. Beyaz renk uzun ömrü, kırmızı ise sağlık ve gücü temsil ediyor.
Eskilere dayanan bu geleneğin, Bulgaristan'a özgü olduğu düşünülse de Doğu Trakya, Yunanistan ve kimi Balkan halkları da günümüzde martın gelişini böyle kutluyor.
MARTENİÇKA BİLEKLİĞİ NE ZAMAN ÇIKARTILIR?
1 Mart ile beraber baharın karşılandığı gelenekte, 'Baba Marta' kültürünü yansıtan kırmızı ve beyaz yün ipten yapılan bileklikler, Bulgar inançlarına göre doğada yeşil ya da uçan bir leylek görüldüğünde bilekten çıkarılıp dilek tutularak bilekten çıkartılıyor.
EVDE MARTENİÇKA YAPIMI
Marteniçkalar el yapımıdır, asla satın alınamaz, yalnızca hediye edilebilir. İşte en kolay marteniçka bilekliği yapımı:
Aldığınız kırmızı ve beyaz iplikleri, bileğinizin kalınlığına göre kesin. Daha sonra, beyaz ve kırmızı ipin uçlarını birbirine bağlayın. Düğüm noktası ortaya gelecek şekilde, bir elinizle kırmızın ipin boşta kalan kısmının ucundan kavrayın ve ipi gergin tutun. Diğer elinizle beyaz ipin boşta kalan ucundan tutun ve gerdirmeyi bırakmadan beyaz ipi saat yönüne doğru çevirin. İpi çevrilmekte zorlandığı anda gerdirmeyi bıraktığınızda kırmızı ve beyaz ipin birbirine dolandığını gördüğünüz zaman son aşama olarak diğer uca da düğüm atarak bilekliği kullanmaya başlayın.
