İran'ın nükleer programına ilişkin 5+1 ülkeleriyle yürüttüğü müzakerelerde tarafların büyük ölçüde uzlaştığı bildirilirken, ayrıntıların açıklanacağı bir basın toplantısı için hazırlıklar başladı.
UZLAŞMAYA VARILDI
Müzakerelerde tarafların ana hatlarıyla uzlaşmaya vardığı ifade edildi. Anlaşmayı kutlamak isteyen İranlılar başkent Tahran'da sokaklara döküldü.
Nükleer müzakerelerde anlaşma sonrası Tahran'da sevinç VİDEO
Diğer taraftan ABD tarafının durumu "anlaşma" olarak nitelendirmek istediğini anlatan diplomatik kaynaklar, İran tarafının kamuoyuna yapılacak duyuruyu "ortak açıklama ya da mutabakat" şeklinde adlandırmak istediğini belirtti.
UZLAŞMADAKİ AYRINTILAR
Diplomatik kaynaklar, Batı ülkeleri ve İran arasında, basın toplantısında uzlaşmanın hangi ayrıntılarının açıklanması gerektiği konusunda da kısmi görüş ayrılıkları yaşandığını, özellikle ABD tarafının olabildiğince fazla detayın duyurulmasından yana olduğunu kaydetti.
MÜZAKERE HEYETİ TAHRAN'A DÖNDÜ
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif başkanlığındaki müzakere heyeti, İsviçre'nin Lozan kentinde İran ile 5+1 gurubu arasında gerçekleşen 9 günlük yoğun nükleer görüşmelerinin ardından Tahran'a döndü. Mihrabat Havaalanı'nda toplanan birçok İranlı müzakere heyetini coşkulu bir şekilde karşıladı.
10 YIL GÖZETİM ALTINA ALINACAK
İran'ın mevcut zenginleştirilmiş uranyum stoğunun üçte ikisi imha edilecek ya da ülke dışına çıkarılacak. İran'ın nükleer programı 10 yıl boyunca gözetim altında olacak.
İMZALAR 30 HAZİRAN'DA
Hemen nihai anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak, 30 Haziran'a kadar taslak metin hazırlanmış olacak. 30 Haziran'da belirlenen hedeflere ulaşılırsa nihai anlaşma imzalanacak.
İŞTE ANLAŞMANIN ŞARTLARI
* İran, elindeki santrifüjleri 3’te 2 azaltacak. Böylece sayı 19 binden 6104’e düşecek. Bunların da 10 yıl boyunca sadece 5060’ı zenginleştirme faaliyetinde bulunacak.* İran, 15 yıl boyunca elindeki uranyum stoklarını yüzde 3.67’den fazla zenginleştirmeyecek.* İran elindeki 10 bin kg düşük zenginleştirilmiş uranyumu azaltıp, 15 yıl boyunca sadece yüzde 3.67 zenginleştirilmiş olarak 300 kg uranyum bulunduracak.* İran 15 yıl boyunca yeni zenginleştirme tesisi kurmamayı da kabul etti.* İran’ın şu anda 2-3 ay olan, nükleer silah için malzeme edinme süresi bir yıla uzatılacak. Ve bu süre en az 10 yıl boyunca geçerli olacak.* İran, Fordo tesisinde en az 15 yıl uranyum zenginleştirmeyecek. İran, Fordo’yu araştırma merkezi, fizik, teknoloji gibi barışçıl alanlarda çalışan bir tesise dönüştürecek.* İran, sadece Natanz’da uranyum zenginleştirme faaliyeti yürütecek. Natanz’daki 1000 adet 2. nesil santrifüjleri sökecek ve bunları 10 yıl boyunca UAEA’nın gözetiminde tutacak.* UAEA’nın Natanz, Fordo dahil İran’ın tüm nükleer tesislerine düzenli erişimi olacak. Müfettişlerin, İran’ın nükleer programını destekleyen tedarik zincirlerine de erişimi olacak. İran, deklare edilmiş veya edilmemiş olsun UAEA’ya geniş teftiş yetkileri tanıyan Ek Protokolü uygulamayı kabul etti.* İran, nükleer silah yapımında kullanılabilecek plütonyum üreten Arak’taki ağır su reaktörünü P5+1’in kabul edeceği şekilde yeniden tasarlamayı ve inşa etmeyi kabul etti.* İran taahhütlerine uyarsa yaptırımlar yumuşatılacak. UAEA’nın bunu doğrulamasının ardından ABD ve AB’nin nükleer program ilişkili yaptırımları askıya alınacak. İhlal olursa yaptırımlar anında yeniden devreye girecek. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden çıkan tüm yaptırımlar da İran’ın anlaşma şartlarını yerine getirmesinin hemen ardından kaldırılacak.
İSRAİL'DEN ANLAŞMAYA TEPKİ
İsrail İstihbarat Bakanı Yuval Steinitz, "İran'ın nükleer silah edinmesi tehlikesine karşı askeri harekat da dahil tüm seçenekler masada" dedi.Steinitz, İran'ın 5+1 ülkeleriyle yürüttüğü nükleer müzakerelere ilişkin İsrail radyosuna yaptığı açıklamada, tüm tehlikelere diplomasi ve istihbarat yoluyla karşı koymaya çalışacaklarını belirterek, "Başka seçeneğimiz kalmaması durumunda ise askeri seçenek de masada" diye konuştu.
ABD'nin, İran'a yönelik muhtemel bir askeri harekata karşı çıktığı yönünde soru sorulması üzerine, "İsrail'in, 1981'de Irak'taki Osirak Nükleer Santrali'ni tek taraflı vurmasını" hatırlatan Steinitz, "O operasyon ABD ile mutabakata varılarak yapılmamıştı. İran'ın nükleer silah edinmesi tehlikesine karşı askeri harekat da dahil tüm seçenekler masada" dedi.Steinitz, "Başbakan (Binyamin Netanyahu), İran'ın nükleer bir güç olmasına izin vermeyeceğini açıkça söyledi" ifadesini kullandı.
İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin ile Almanya'dan oluşan 5+1 ülkeleri arasında, İsviçre'nin Lozan kentinde yürütülen nükleer müzakerelerin çerçeve anlaşması için belirlenen süre 31 Mart günü dolmasına rağmen görüşmelere ABD ve İran Dışişleri Bakanları ve iki ülke teknik heyetleri düzeyinde bugün de devam ediliyor.
