1992 yılında Dışişleri Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı olarak da ifade edilen TİKA, bugün Türkiye'nin dünyadaki eli konumunda. Dünyanın her noktasında zor durumdaki insanlara Türkiye'nin elini uzatan TİKA, bilhassa dünyanın dört bir yanında ecdadımızın bizlere miras olarak bırakmış olduğu eserleri restore ederek geleceğe aktarıyor.
SADECE 1 YILDA BİNLERCE PROJE
Kurum, bu zamana kadar eğitim, sağlık, su ve sanitasyon ve sestorasyon gibi pek çok proje gerçekleştirdi. Sadece 1 yıl içerisinde toplamda 1632 proje ve program uygulayan TİKA, ülkesel bazda 1247 proje ve faaliyette bulundu ve 81 ülke bu faaliyetlerden faydalandı. Bölgesel bazda ise 116 proje ve faaliyet gerçekleştirildi ve 77 ülke bunlardan yararlandı.
ESKİ TÜRK TARİHİNİ ŞAHLANDIRACAK
MOTAP (Moğolistan'daki Türk Anıtları Projesi) kapsamında yapılan kazılar neticesinde çıkarılan buluntular yine TİKA tarafından inşa ettirilen HöşööTsaydam Müzesi'nde muhafaza altına alındı ve Bilge Kağan ve KölTigin Abideleri'nin imitasyonları orijinal yerlerine dikildi. Türk Tarihi'nin en eski yazılı belgelerinden olan bu önemli abideler bu şekilde korunurken, yapılan kazılarda Bilge Kağan'a ait olduğu iddia edilen bir de hazine çıkarıldı. Bu projenin devam ettirilmesi Moğolistan'daki Eski Türk Tarihi'nin bilinmezlerinin ortaya çıkarılmasında son derece önemli bir rol oynuyor
ÜLKE ÜLKE TİKA'NIN ÇALIŞMALARI
ORTA ASYA
Türkmenistan'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Avaza bölgesinin turizme açılması kapsamında Türkiye'nin turizm konusundaki tecrübelerinin aktarılmasını teminen TİKA tarafından bazı ekipmanlar satın alınması ve meslekî eğitim programları düzenlenmesi öngörülüyor. Proje kapsamında, 2012 yılı içerisinde turizm otelcilik personelleri, öğrencileri, öğretmenleri ve yöneticilerinden oluşan toplam 383 kişiye Türkiye ve Türkmenistan'da çeşitli eğitim programları düzenlendi.
2012 yılında, Türkmen kültüründe büyük önem taşıyan Ahalteke atlarının genetik yapılarının korunmasında ve ülkedeki veteriner hizmetlerinin geliştirilmesinde, Türkiye'nin bu alandaki tecrübelerinin aktarılması amacıyla bir proje başlatıldı. “Ahalteke Atlarının Genetik Yapılarının Korunması Projesi” kapsamında, ilk olarak Aşkabat'taki Moleküler ve Genetik Laboratuvarı'nın aciliyet arz eden kimyasal sarf malzemeleri ihtiyacı Başkanlığımızca temin edilerek ilgili laboratuvara teslim edildi. Anılan proje kapsamında, 2013 yılında bu eşsiz güzellikteki Ahalteke atlarının kayıt ve tescil işlemleri, DNA testleri, at hastalıklarının teşhisi, doping analizleri ile ulusal ve uluslararası at yarışmalarına katılımlarının sağlanması konularında gerekli eğitim programları ve organizasyonların TİKA tarafından gerçekleştirilmesi planlanıyor.
Büyük Selçuklu İmparatoru (Sultan Melihşah'ın oğlu) Sultan Sancar'a ait Merv Şehrindeki “Sultan Sancar Türbesi”'nin restorasyonu TİKA tarafından gerçekleştirildi. Selçuklu Mimarisi'nin şaheseri sayılabilen Sultan Sancar Türbesi, Türk ve Müslüman âleminin dikkatle izlediği olağanüstü bir mimariye sahip olduğundan, Türkiye için ayrı bir anlam ifade ediyor..
Tacikistan DANGARA NAHİYESİ OKUL KOMPLEKSİNİN REHABİLİTASYONU VE TEFRİŞATI PROJESİ ile 550 öğrenci kapasiteli okul inşa edildi. Söz konusu okulun fiziki ve alt yapı ihtiyacı TİKA tarafından gerçekleştirildi.
Özbekistan “Hayat İçin Meme Kanseri Ulusal Derneği işbirliğinde; Özbekistan'dan gelen doktorlara 16 Aralık 2012- 16 Şubat 2013 tarihleri arasında 2 ay süre ile onkolojik cerrahi staj programı düzenlendi.
AZERBAYCAN'DA “1000 ADET BAL ARISI KOVANI PROJESİ” gerçekleştirildi. Ayrıca 115 kişiye arıcılıkla ilgili teorik ve pratik eğitimler verilerek, yeni oluşturulan 100 arı işletmesine ilişkin teknik ve danışmanlık hizmetlerimiz de devam ediyor. Şu anda Kafkasların en kaliteli, en güzel arılarını geliştiren bir mekanizma kuruldu ve yayılıyor.
KAZAKİSTAN'ın kurumsal yapısının geliştirilmesi için bu ülkeyle işbirliği projeleri yapılıyor. Geçen sene yaklaşık 600 kadar teknisyenle ve bürokratla eğitim projeleri gerçekleştirildi. Mesleki eğitim alan öğretmenler, hakim ve savcılar geldi, polis eğitimleri oldu.
(Geçtiğimiz haftalarda) KAZAKİSTAN İLE SAĞLIK ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR KAPSAMINDA, KAZAK UZMAN DOKTORLARININ EĞİTİMLERİNİN tamamlanmasına destek verildi. 2013-2014 yılında eğitimleri devam edecek olan doktorların sertifikaları törenle kendilerine teslim edildi.
KIRGIZİSTAN'ın Oş Şehri'nin Aktilek semtinde, bir okul inşa edildi. İnşa edilen okulun toplam alanı 12,000 m2 dir ve 850 kişilik tam donanımlı bir devlet okuludur. “52 No.lu Kırgız-Türk Dostluğu Lisesi” adı verilen okul 2012 yılı Kasım ayında faaliyete geçmiş olup halihazırda yaklaşık 1.000 öğrenci eğitim alıyor.
BALKANLARA YÖNELİK ÇALIŞMALAR
Benzer bir şekilde Balkanlardaki ortak işbirliği çalışmaları da devam ediyor. Türk İslam Medeniyetinin kültürel mirasını korumak için TİKA tarafından köprü ve türbeler restore edilmiş durumda.
435 yıldır tarihe tanıklık eden, Tarihi Sokollu Mehmet Paşa (Drina) Köprüsü'nün restorasyon çalışmaları TİKA desteğiyle restore edilecek. Bosna-Hersek' te bulunan, 2007 yılında Dünya Miras Listesine alınan, Sokollu Mehmet Paşa Köprüsü' nün yapısal unsurları tespit edilerek, restorasyon projesinin hazırlanması çalışmalarına devam ediyor.
TİKA, ortak coğrafyayı paylaştığımız Balkanlar'da kültürel yakınlık ve işbirliğinde bulunarak, Moldova'da yaşayan Gagavuz halkı ve Türklerin çoğunlukta olarak yaşadığı Kosova'daki Prizren halklarıyla bu doğrultuda çalışmalarını devam ettiriyor.
Moldova genelinde; Özellikle Gagauz Özerk Bölgesi'nde sağlık alt yapısında yapılan işbirliğiyle toplam 7 ayrı sağlık projesi gerçekleştirildi. ( Vulkaneşti Bölge Hastanesi Tadilatı ve Onarımı Projesi)
Moldova'da kırsal halkın gelir seviyesini yükseltecek gelir getirici faaliyetler için hayvancılık projeleri hazırlanıp, etüt çalışmaları gerçekleştirildi.
Makedonya Demirkapı Belediyesi Çelevez Köyü'nde bir okulun durumu iyileştirilip, okulun kapasitesinin artırılması amacıyla mevcut binaya yeni bir bina inşa edilerek, okul eğitim için elverişli bir hale getirildi.
Kültür Bakanlığı ve Makedonya Kültür Bakanlığı'na bağlı Milli Konzervasyon Merkezi işbirliğiyle, Atatürk'ün babası Ali Rıza Efendi'nin yaşadığı ev restore edilerek müze haline getirildi.
Prizren'de Kültürel Mirasın Korunmasına Destek olmak için, Prizren Terzi Mehmet Camisi'nin tadilatı gerçekleştirildi.
Kosova'nın Gilan Şehrinde bulunan Üçüncü Alaaddin Medresesi Revize Projesi hazırlanarak hayata geçirildi.
Arnavutlukta bulunan bir okula eğitim malzemeleri temin edildi. İşkodra Sheh Shamia Lisesi'ne modern bilgisayar laboratuvarı kurularak, yangından dolayı zarar görmüş olan lisenin kız öğrenci yurdu yeniden inşa edildi.
Karadağ'ın ilk Türkçe Eğitim veren lisesi olan “Royaje 30 Eylül Lisesi” nin fiziki şartlarının iyileştirilmesine katkıda bulunuldu.
Karadağ Konik Karakolu bakıma tabi tutuldu. Böylelikle, burada çalışan polislerin daha iyi şartlar altında görevlerini yerine getirmeleri mümkün hale getirildi.
ORTADOĞU ÜLKELERİ İLE YAPILAN ÇALIŞMALAR
Türkiye ile Arap Ülkelerinin bölgesel, dini ve kültürel ilişkilerinde yakınlık, buralarda da projeler yapılmasını gerekli kılıyor.
Mısır'la yapılan anlaşma çerçevesinde yaklaşık 18 kadar eserin restorasyon ve toparlanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirildi. ( İmam Şafii Türbesi ve Külliyesinin Onarımı, İmam Hüseyin Camii Onarımı ve Türbe Halılarının Yenilenmesi, Ezher Camii ve Revaku'l-Etrak Onarımı, Sultan Mahmud Medresesinin Onarımı…).
Aynı şekilde 1516 Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sırasında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılan Lübnan'ın Trablusşam şehrindeki Mevlevi Tekkesi'nin restorasyonu gerçekleştirildi.
Nüfusunun % 80'i Müslüman olan ve sahip olduğu adalarla da UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edilen (Lübnan) Trablusşam'da, Türk Travma ve Rehabilitasyon Hastanesi İnşası gerçekleştirildi
Yasemin Devrimiyle yenileme dönemi yaşayan Tunus'a (Geçtiğimiz Haftalarda), Emniyet ve Belediyecilik Hizmetlerinde kullanılmak üzere araç ve malzeme desteği sağlandı. Yaklaşık 14,500 adet güvenlik malzemesi ve 450 adet civarında da aracın teslimini gerçekleştirildi. ( İş Makinası, 4*4 Nissan Navara Pick-Up, Çöp Kamyonu, Otobüs, Polis Motosikleti). Aynı şekilde Güvenlik alt yapılarını ve belediyecilik hizmetlerini geliştirmeye yönelik proje dâhilinde Libya'ya araç ve malzeme desteğinde bulunuldu.
Filistin'de önemli projeler gerçekleştirildi. 8,300 m2 alan üzerine kurulu 30 yataklı Tubas-Türk Hastanesi inşa edildi. 70.000 nüfuslu Tubas bölgesinin ilk hastanesi olacak Tubas Türk Hastanesinin bölgenin sağlık altyapısına ciddi katkı sağlayacağını düşünülüyor.
Ramallah El Bireh'te 24 sınıflık kız okulu inşa edildi. Toplam dört kattan oluşan okulun, kapalı alanı 2.320 m,² okulun toplam alanı ise 3.584 m²'dir. 2012 yılında okulun inşaatı ve tefrişatı tamamlanarak hizmete açıldı. Eylül 2012'de resmen hizmete giren okul şu anda 450 kız öğrenciye hizmet vermekte olup, bölgenin en gelişmiş ve büyük okulu konumunda.
AFRİKA ÜLKELERİ İLE YAPILAN ÇALIŞMALAR
Somali, Eritre ve Etiyopya ile sınır olan Cibuti üzerinden geçilen bir Zeyla Şehrini keşfettik. Aden Körfezi'nin batısındaki Zeyla İskelesi, tarih boyunca önemli bir konuma sahip olup, halen Somali Devleti'nin sınırları içerisinde yer alıyor. Süveyş Kanalı'nın en önemli limanı olan ve Kızıldeniz'e girişi olan Zeyla İskelesi 16. Asrın başında Osmanlı idaresinde olan bir yerdi. Müslümanlar için dini, iktisadi ve idari bakımdan önemini koruyan Zeyla İskelesi, tüccarların inci, altın ve kahve ticaretini de yaptıkları bir liman kentiydi. Burada 16-17 tane Osmanlı eserinin yer aldığını ve I. Dünya Savaşıyla yaşanan bölünmelerle şehrin, kendi haline bırakıldığını fark ettik ve burada yeni bir medeniyet ve yeni bir liman şehri ortaya çıkarıldı.
(Geçtiğimiz aylarda) Senegal'in Başkenti Dakar'da düzenlenen “Kurak Alanlarda Küresel Değişimlere Dayanıklı Peyzajların (Orman Ekosistemleri) Oluşturulması Rehberi II. Uluslararası Çalıştayı” TİKA'nın katkılarıyla düzenlendi. Gerçekleştirilen Çalıştay'da Afrika'nın en önemli sorunlarından olan çölleşmeye karşı mücadele masaya yatırıldı.
TİKA Gana'da 12 yıldır bitirilmeyen 3 katlı ve 16 derslikli Gana Kasoa Ortaöğretim Okulu'nun inşaatını 4 ay gibi kısa bir sürede bitirerek, eğitim alanında verdiği çalışmalara hızlı bir şekilde devam ediyor.
Senegal'in Dakar Cheikh Anta Diop Üniversitesi (UCAD) Kampüsünde yapımı 2010 Ekim ayında tamamlanan Mediko-Sosyal Merkezi inşası ve tefrişi, yaklaşık 60 bine yakın öğrenci potansiyeli ile Batı Afrika'nın önemli üniversitelerinden biri durumundaki UCAD bünyesinde, öğrenci ve öğretim üyelerine sağlık hizmeti sunacak bir tesis. Tesisin inşasının ve merkezin tıbbi cihazlarının temini TİKA tarafından gerçekleştirildi.
Tarımsal büyüme, fakirliğin azaltılması için en temel konulardan bir tanesidir. TİKA'nın Afrika'da başlatmış olduğu “Afrika Tarımsal Kalkınma Programı” ile Afrika'da 13 ülkede (Burkina Faso, Cibuti, Etiyopya, Gine, Gine Bissau, Madagaskar, Mali, Kenya, Komor Adaları, Senegal, Ruanda, Uganda ve Tanzanya) yürütülen çalışmalarla açlığa karşı savaşılıuyor. Uzun soluklu yapılan projelerle, Afrika Ülkelerine önemli katkılar sağlanmak amaçlanıyor.
Malumuznuzdur ki kıtadaki içilebilir su ve sulama suyu temini ise bir diğer önemli problemler arasında. Toprakların yanlış sulanması, içilebilir su kaynaklarının azlığı gibi nedenler, problemlerin artarak katlanmasına neden oluyor. TİKA, yapmış olduğu projelerle Afrika'daki problemlere bütüncül yaklaşımlar uygulamakta, Afrika'nın açlık ve fakirlik sorunlarına bilinçli bir şekilde çözüm yolları üretiyor.
