İsviçre'den Türkiye'ye iade edilecek eserlerin süreci başlıyor

Kültür ve Turizm Bakanlığ'ının girişimiyle İsviçre'den Türkiye'ye iade edilecek 37 parçalık kültür varlığı, Bern Büyükelçiliği'nde teslim alındıktan sonra Turkish Cargo'nun uzman ekiplerince hassas yöntemlerle taşınacak.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un, Arkeoloji Çalıştayı'nda açıkladığı, İsviçre'den Türkiye'ye gönderilecek 37 parçalık kültür varlığı ile bu eserlerin iade sürecine ilişkin ayrıntılar netleşti.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İsviçre Federal Konseyi arasındaki "Arkeolojik Kültür Varlıklarının Yasadışı İthali ve Transit Geçişinin Önlenmesi ile İadesine İlişkin Anlaşma", Bakan Mehmet Nuri Ersoy ve İsviçre Federal Konseyi Başkan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Alain Berset tarafından 15 Kasım 2022'de Ankara’da imzalandı.

Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle Türkiye'den yasa dışı yollarla çıkarılan arkeolojik eserlerin İsviçre’ye girmesi de yasa dışı hale geldi.

Anlaşmayla, İsviçre makamları bu eserlere el koyma yetkisine sahip olurken İsviçre makamlarınca tespit edilen kültür varlıklarının Türkiye'den uzmanlarca incelenebilmesi ve Anadolu kökenli olanların iadesi mümkün hale geldi.

Raporlarla ortaya konuldu

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığının yakın iş birliği halinde çalıştığı İsviçre Federal Kültür Bürosu yetkilileri, Anadolu kökenli olabilecek kültür varlıklarına ilişkin tespitlerini paylaştı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarının incelemeleri sonucu hazırlanan raporlar ve derlenen tüm bilgi ve belgelerle bu eserlerin kaçak kazılarda ele geçirildiği ve yine yasal olmayan yollarla yurt dışına kaçırıldığı kesinlik kazandı.

Hazırlanan rapor ve belgeler, İsviçreli makamlara sunuldu ve Urartu dönemine ait bronz kaplar, at koşum takımı parçaları, kusura tipi idol ile Roma Dönemi'ne ait geyik figürü ve gümüş vazo parçasından oluşan kültür varlıklarının Türkiye'ye iadesine karar verildi.

Bern Büyükelçiliğinde düzenlenecek törenle Türkiye'ye teslim edilecek kültür varlıkları, Dışişleri Bakanlığı ve Zürih Kültür ve Tanıtma Ataşeliği desteğiyle Ankara’ya ulaştırılacak.

Tarihi eserler, Türk Hava Yolları'nın kargo taşıma faaliyetlerini yürüten ve sanat eserleri için hassas kargo odalarına sahip Turkish Cargo'nun uluslararası sertifikalı uzman ekipleriyle Türkiye'ye ücretsiz taşınacak.

İadesi sağlanacak eserler

Türkiye'ye iade edilecek eserler arasında, MÖ 9-7'inci yüzyıllar arasında Van Gölü ve çevresi merkez olmak üzere hüküm süren, metal işçiliğinde gelişmiş Urartu Krallığı'na ait kültür varlıkları da bulunuyor.

Urartularda soylu sınıf için birer prestij eşyası sayılan 3 adet "boğa başı tutamaklı kazanlar" da Türkiye'ye getirilecek.

At ayağı biçimli mobilya parçaları

Ölümden sonra yaşamın olduğuna inanan Urartular, mezarlarını evleri gibi döşediklerinden, mezarlarda ahşap ve bronz mobilya aksamları kullanıldı. Mezarlar için aslan pençesi, boğa ve at toynağı şeklinde bronz mobilya parçaları döküm tekniği ile üretildi. Arkeolojik çalışmalarda ulaşılan bronz mobilya aksamları, mezar buluntusu olarak kayıtlara geçti.

İsviçre'den iade edilecek eserler arasında, at ayağı biçimli 3 adet mobilya parçası, başlık kayışı ile yanaklık kayışına bağlanmış metal, fildişi ya da deriden yapılmış parçalardan oluşan 5 göz siperliği ile 22 at koşum takımı, bir süs öğesi ya da koruyucu amaçlı kullanılmış 1 adet alınlık da bulunuyor.

Türkiye'ye iade edilecek diğer eserler

Türkiye'ye iade edilecek eserlerin listesi şöyle; binek hayvanlarının göğsünde bir uçtan bir uca asılı deri ya da metal yapımı, hayvanları ok ve mızrak gibi saldırılardan koruyucu veya süsleme amaçlı parçaları olan 4 hilal tipli göğüs plakası, 6 mama önlüğü tipli göğüs plakası, 2 omuz süslemesi, koşum takımlarında kullanılan 4 disk, Urartu savunma silahları arasında önemli yere sahip 1 bronz miğfer, Urartu dönemine ait 5 gövdeli kap, 1 kusura tipi idol, Anadolu’da Roma dönemine ait kazılarda sıklıkla rastlanılan 1 geyik figürü, M.S. 2 - 3. yy olarak tarihlendirilen hayvan kabartmalı gümüş vazo.