- 1934'teki İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Türkiye ziyareti sırasında çekilen kayıp görüntüler gün yüzüne çıkarıldı.
- Sinema Genel Müdürlüğü, bu görüntülerin Cumhuriyet tarihinin önemli diplomatik ziyaretlerinden biri olduğunu belirterek, Atatürk'ün bizzat talimatlarıyla organize edilen hazırlıkların detaylarını paylaştı.
- Arşivlerde bulunan film, Şah'ın ülkedeki seyahatini ve Cumhuriyet'in ilk büyük devlet ziyaretinin görsel bir belgesini sunuyor.
AI özetimiz yardımcı oldu mu? Bize bildirin.
Binlerce arşiv belgesini dijital ortama aktaran Sinema Genel Müdürlüğü, çalışmaları sırasında Cumhuriyet tarihinin en dikkat çekici diplomatik ziyaretlerinden birine ait yeni görüntülere ulaştı. İran Şahı Rıza Pehlevi’nin 1934 yılında gerçekleştirdiği Türkiye ziyareti sırasında çekilen ve bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış görüntüler, uzun süredir arşivlerde bekliyordu.
CUMHURİYET TARİHİNİN EN ÖNEMLİ PROTOKOL UYGULAMASI
Sinema Genel Müdürlüğü Destek Hizmetleri ve Arşiv Daire Başkanı Nihat Değirmenci, İran Şahı’nın ziyaretinin, Cumhuriyet tarihinde protokol düzeni açısından bir dönüm noktası olduğunu söyledi.
Değirmenci, Atatürk’ün bizzat talimatıyla aylar süren hazırlıkların yapıldığını belirterek, “1934 şartlarında bir ülke liderinin bu kadar uzun süreli bir yurt dışı ziyareti neredeyse görülmemiş bir olay. Şah’ın Türkiye’deki ziyareti yaklaşık 27 gün sürdü ve Atatürk de birçok programa doğrudan katıldı.” dedi.
ANADOLU'YA GİRİŞTEN TRABZON'A UZANAN YOLCULUK
Bulunan film, Şah’ın sınırdan girişinden Karadeniz’e ulaşmasına kadar olan süreci kapsıyor.
Değirmenci, filmin bulunmasının kendileri için büyük bir sürpriz olduğunu vurguladı:
Şah’ın Anadolu’ya giriş görüntülerini elimizde yok sanıyorduk. Daha önce Atatürk’ün Ankara Garı’ndaki karşılama anı ve İstanbul’daki görüntüler biliniyordu. Ancak sınırdan itibaren olan kısım tamamen bilinmiyordu.
Yeni ortaya çıkan filmde, Şah Pehlevi’nin 10 Haziran 1934’te Gürbulak Kapısı’ndan Türkiye’ye girişi, Doğubayazıt, Iğdır ve Kars güzergâhı üzerinden Erzurum’a, oradan da Zigana Geçidi üzerinden Trabzon’a uzanan seyahati yer alıyor.
Değirmenci, “O dönemin yollarını, şehir dokusunu, halkın giyim tarzını ve Türkiye’nin topoğrafyasını bu film sayesinde detaylı şekilde görebiliyoruz. Görüntüler, Cumhuriyet’in ilk büyük devlet ziyaretinin adeta görsel bir belgesi niteliğinde.” dedi.
YAVUZ FIRKATEYNİ İLE KARADENİZ YOLCULUĞU
Şah Pehlevi’nin Trabzon-Samsun hattı da görüntülerde.
Filmin devamında, İran Şahı’nın Trabzon’da Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras tarafından karşılanışı ve Yavuz Fırkateyni ile Trabzon’dan Samsun’a yolculuğu yer alıyor. Ardından Samsun’dan trenle Ankara’ya geçişi de kayıtlarda bulunuyor.
KAYIP ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ARANIYOR
Ziyaretin ikinci bölümüne ait film arşivlerde bulunurken, üçüncü bölüme ait görüntülere henüz ulaşılamadı. Değirmenci, Şah’ın Ankara’daki temaslarının ardından Eskişehir, Kütahya, Afyon, Uşak ve İzmir güzergâhını izlediğini, sonrasında Çanakkale’yi de ziyaret ettiğini belirtti.
Değirmenci, “Gelibolu muharebe alanlarını Atatürk ile birlikte gezdiği biliniyor. Eğer bu görüntülere sahip olan kişiler varsa, bizimle paylaşmalarını istiyoruz. Bu kayıtlar ülkemizin görsel mirasıdır ve korunmaları büyük önem taşıyor.” diye konuştu.
