İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3’üncü günde, dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber Paskalya dönemi, yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir.
Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş Günü olarak da adlandırılır.
İLK DOĞAN ÇOCUĞUN CANININ BAĞIŞLANMASI
Paskalya ve Triduum sözcüklerinin ikinci yüzyıldaki karşılığı Yunan ve Latin yazarlar tarafından, "Pascha" olarak kullanılmıştır. İbranice "Pesah" sözcüğünün Aramice'ye geçmiş halinden türetilmiştir. Sözcük "dokunmadan geçmek" anlamına gelir ve İsrailoğulları'nın Mısır'daki esaretten kaçışına veya İsrailoğulları'nın ilk doğan çocuğunun canının bağışlanmasına gönderme yapar.
TARİHİ
İsa, M.S. 29-33 yılları arasında çarmıha gerildi. Paskalya Bayramı’na dair en eski kayıtlar, 2’nci yüzyıla aittir. Bununla birlikte İsa'nın dirilişinin anılması muhtemelen daha eski tarihlere dayanır.
İsa'nın dirildiği günü belirleme hususu, 8’inci yüzyıla kadar Doğu ve Batı kiliseleri arasında başlıca tartışma konularından biri oldu. Anadolu'daki Hristiyanlar İsa'nın çarmıha gerildiği günü, Yahudilerin Pesah (Hamursuz Bayramı) olarak kutladığı, baharın ilk dolunayından sonraki 14’üncü gün (Yahudi Takvimi'ne göre 14 Nisan) olarak belirlediler.
Diriliş gününü de haftanın hangi gününe geldiğine bakılmaksızın bundan üç gün sonrası, yani 17 Nisan olarak belirlediler.
PAZAR GÜNÜ KUTLAMASI
Ancak Yahudi Takvimi'nde de adı nisan olan bu ay, günümüzde kullandığımız Gregoryen Takvimi'ndeki nisan ayı ile örtüşmemektedir. Modern mart ve nisan aylarının bir kısmını kapsamaktadır. Batı kiliselerinde ise İsa'nın bir pazar günü dirildiğine inanıldığı için Yahudi 14 Nisan'ından sonraki ilk pazar günü "Diriliş Günü" kabul edildi.
Zamanla diğer kiliseler de bu geleneğe uydu ve kutlamalar pazar günü yapılmaya başlandı.
Günümüzde Quartodesiman (14ncü güncü) denen ve Diriliş Günü’nü haftanın hangi gününe geldiğine bakmaksızın kutlayan kiliselerin sayısı oldukça azdır.
325 yılındaki İznik Konsili'nde, Paskalya'nın bahar ekinoksundan (21 Mart) sonraki ilk dolunayın ardından gelen pazar günü kutlanması kararı alındı. Bu nedenle Paskalya, Gregoryen Takvimi'ne göre 22 Mart ile 25 Nisan arasındaki pazar günlerinden birine denk gelir.
YAHUDİLERİN BAYRAMI
Doğu Ortodoks Kiliseleri, Jülyen Takvimi'ni temel aldıkları için kutlamalar genellikle Protestan ve Katolik kiliselerinden sonra gerçekleşir. Ayrıca yine Ortodoks kiliselerinde Paskalya'nın Yahudi Pesah Bayramı ile aynı güne denk 'gelmemesine' dikkat edilir.
20. yüzyılda Paskalya bayramı için sabit bir tarih belirleme çalışmaları yapıldı. Özellikle nisan ayının ikinci pazarı üzerinde durulduysa da uygulamaya geçilemedi.
GELENEKLER
Paskalya yumurtaları, Paskalya'nın en bilinen kültürel sembollerindendir.
Paskalya tüm Hristiyanlar tarafından kutlanır. Yaygın olarak kiliselerde düzenlenen ayinlerin dışında, kutlandığı ülkeye göre değişik gelenekler vardır. Bunlar arasında en yaygını şahısların birbirine genellikle çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve Paskalya yumurtası hediye etmesidir.
Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü'nde (Diriliş Günü) sona erer.
MUMLAR YAKILIR, DUALAR OKUNUR
Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır; haşlanmış yumurtalar boyanır; mumlar yakılır; dualar okunur.
Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.
Katolik kiliselerinde, Paskalya gecesi ayininde yeni ateş kutsanır, Paskalya mumu yakılır. Kitabı Mukaddes'ten bölümler okunur, vaftiz törenleri yapılır. Hristiyanlığın başlangıç döneminde vaftiz törenleri, yılda yalnızca bir kez, Paskalya gününde yapılırdı.
IŞIKSIZ TÖREN
Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde, gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alay kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşte ise İsa'nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır.
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış