Anthony Gottlieb'ın kitabında modern felsefenin ortaya çıkışı

Felsefe tarihine ilk büyük katkı Antik Yunan felsefesi tarafından yapıldı ya da MÖ 6’ncı yüzyılda İyonya Miletus’ta başlayıp Atina’da Sokrates, Platon ve Aristoteles’le zirveye çıkan felsefe böyle adlandırılagelir. Göz ardı edilmemesi gereken, bu konuda bütün ulusların uzlaşmış olmasıdır.

Karl Jaspers’in geliştirdiği eksen çağı düşüncesi, antikçağın bu felsefi zirvesine bir muhalefet değil, imgesel düşünüş biçiminden kavramsal düşünüş biçimine geçişin, antikçağın MÖ 6’ncı yüzyıla indirgenmesine bir alternatif oluşturur. Onun Martin Heidegger’le düşünce uyuşmazlığı da bu temele dayanır.

İZONOMİ VE FELSEFE

Kojin Karatani’nin ‘İzonomi ve Felsefenin Kökenleri’ adlı kitabını da bu bağlamda okumak gerekir. Felsefe tarihinin, olguları dikkate alarak farklı sınıflandırılması, her zaman yeni bir bakış tarzı getirir. Randall Collins, ‘Dünya Felsefe Tarihinin Oluşumu’nda bunun mükemmel bir örneğini verir.

FELSEFENİN TARİHE KATKISI

Felsefe tarihine ikinci büyük katkı, Kant’tan Hegel’e gelen çizgide Alman felsefesi olarak görülür. Üçüncü bir ada ise 20’nci yüzyıl Fransız felsefesidir.

Bununla birlikte, bu son ikisinde bakış tarzına göre sınıflandırmalar değişmektedir. Başka bir deyişle Avrupa’nın felsefe tarihine katkısının ulusal sınırları konusunda, uluslararası bir uzlaşıma varılmış gözükmemektedir.

Anthony Gottlieb, ‘Aydınlanma Rüyası: Modern Felsefenin Yükselişi’ adlı kitabında, Avrupa’nın felsefe tarihine katkısının ne olduğu konusunda yeni bir sınıflandırma öneriyor.

Avrupa’nın felsefe tarihine katkısı, 19’uncu yüzyıl Alman ve 20’nci yüzyıl Fransız felsefeleriyle sınırlandırıldığında, göz ardında kalan bir dönemi ve bölgeyi öne çıkarıyor. 1630’lardan Fransız Devrimi arifesine kadar olan dönemde ortaya çıkan Avrupa felsefesini.

Sayfa: 348

İKİNCİ BÜYÜK SIÇRAYIŞ

İkinci patlama ise 1630’lardan 1700’lerin sonundaki Fransız Devrimi’nin arifesine kadar devam eder; yani Gottlieb, Francis Bacon’ın ölüm tarihinden (1626) başlamak üzere, Rousseau’nun da dahil olduğu bir zaman dilimi arasında bir felsefi dönemleştirme yapıyor.

Descartes, Hobbes, Spinoza, Locke, Bayle, Leibniz, Hume, Voltaire, Rousseau Gottlieb’ın belli başlı filozofları. Ona göre, Batı felsefesindeki bu ikinci patlama, “din savaşlarının ardından Galileo biliminin yükselişe geçtiği sıralarda” ortaya çıkar. Aslında bu dönem, modern felsefenin doğuşunu dile getirir.

Anthony Gottlieb

ORTA ÇAĞ FELSEFİ

Burada, gerçekten de Orta Çağ felsefesinden gelen teolojik sorunlar, bu filozoflar tarafından felsefenin dışında bırakılır. Modern felsefe, burada teolojik sorunların konu edinmediği bir felsefedir.

Tek istisna Spinoza’dır. Spinoza, Tanrı kavramını,Orta Çağ felsefesinin bıraktığı noktadan devralır. Etika, ‘Tanrı Üzerine’ bölümüyle açılır; Spinoza’nın ilk ana kitabı ‘Teolojik-Politik İnceleme’dir. Son yıllardaki, modern felsefeye yönelik ilginin, bu felsefenin diğer temsilcilerinden Spinoza’ya kaymasını da bu kesintisizlikte aramak gerekir.

İletişim için:

Kitap@ensonhaber.com.tr