Amerikan Nöroloji Akademisi'nin dergisi Neurology'de yayınlanan yeni bir araştırma, demansın (bunama) kökeniyle ilgili bir risk faktörüne ışık tuttu. Alzheimer, demansın en yaygın türüdür ve yeni araştırma, karaciğer yağlanması olan kişilerin bu sağlık sorununa yüzde 38 daha yatkın olduğunu gösteriyor.
Demansın kendisi tek başına bir hastalık değildir. Hafıza bozukluğu, düşünme becerilerindeki bozukluklar, muhakeme yeteneği kaybı, konsantrasyon azalması veya davranış değişiklikleri gibi çok çeşitli sağlık sorunlarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Örneğin, Alzheimer hastalığı önce beynin öğrenmeyle ilgili bölümünü etkiler, bu nedenle ilk belirtiler genellikle hafıza, düşünme ve akıl yürütme yeteneğindeki değişikliklerdir. Zamanla ilerleyen bir hastalık olduğu için kafa karışıklığı ve davranış değişiklikleri gibi başka sorunlar da ortaya çıkar.
Alzheimer hastalığı nedir?
Alzheimer hastalığının sıklığı yaşla birlikte artar ve genellikle 65 yaş üstü kişilerde görülür. Dünya nüfusunun belirgin yaşlanma eğilimi göz önüne alındığında, bu sayının artmaya devam etmesi ve adeta bir "Alzheimer salgını"nın yaşanması bekleniyor. Son tahminler, Alzheimer ve diğer demans türlerinin 2040 yılına kadar 81 milyon inasnı etkileyeceğini gösteriyor.
Alzheimer hastalığı, algılanamayan bir başlangıç ve zihinsel durumun kademeli olarak bozulması ile ortaya çıkar. İlk birkaç yılda hastalık çok büyük belirtiler ortaya çıkarmayabilir, hastalığın geç evresinde ise hasta giderek başkalarının yardımına bağımlı hale gelir. Hastalık her hastada aynı şekilde gelişmese de bu süre ortalama 10 yıl kadar sürer.
Alzheimer hastalığı herhangi bir olaydan önce veya sonra yaşanmak zorunda değildir, kendiliğinden ortaya çıkabilir. Ancak çoğu durumda, emeklilik veya hastanede kalış gibi önemli yaşam olayları tarafından tetiklenir.
Alzheimer hastalığı belirtileri
Alzheimer hastalığı belirtileri birkaç yıllık bir süre içinde kademeli olarak ortaya çıkar ve bunların yoğunluğu kişiden kişiye göre önemli ölçüde değişir. Ortaya çıkan ilk belirti, genellikle uzun süreli hafızanın göreceli olarak korunmasıyla birlikte son olayları unutmaktır. Bu bozuklukların başlangıçta normal yaşlanmaya bağlanmasının nedeni tam olarak kademeli ve algılanamaz başlangıçtır, ki bu büyük bir hatadır. Yani Alzheimer hastalığı, zamanla hastanın bağımsızlığını önemli ölçüde bozan bilişsel bozuklukların ve psikolojik değişikliklerin meydana geldiği ilerleyici bir hastalıktır.
Ortaya çıkan bilişsel belirtiler, esas olarak son olayları unutmak, sık sık aynı soruları sormak ve nesneleri yanlış yerleştirmek gibi ortaya çıkan hafıza rahatsızlıklarıdır. Ayrıca hastalığın erken evrelerinde karar verme mekanizması da bozulabilir, hasta karar vermede zorlanır. İlerleyen dönemlerde hastalar günü, kesin tarihi veya yılı bilemezler, mekan algılarını yitirirler ve eve dönüş yolunu bulamazlar. Hastalığın ilerleyen evrelerinde yakın insanları tanıyamama ve sözlü iletişimde önemli ölçüde bozukluk gibi belirtiler ortaya çıkar.
Psikiyatrik değişiklikler, hastalığın başlangıcından itibaren düşük ruh hali ve hastanın bir zamanlar zevk aldığı aktivitelere olan ilgi kaybı şeklinde ortaya çıkar. Hastalık ilerledikçe davranış ve duygudurum bozuklukları daha belirgin hale gelir ve bu da bu hastaların bakım yükünü artırır. Sözlü ve fiziksel saldırganlık, sinirlilik, yakın insanları suçlama ve uyku döngüsündeki değişiklikler gibi sosyal açıdan yetersiz davranış belirtileri ortaya çıkar. Psikiyatrik değişiklikler hastanın en sık hastaneye yatırılma nedenidir.
Bilişsel ve psikiyatrik belirtiler bu hastaların hayatını olumsuz etkiler ve para taşımada zorluk, kişisel hijyeni sağlama, giyinme, idrarını kontrol etme gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorlanan hasta, giderek başkalarının bakımına bağımlı hale gelir.
Alzheimer hastalığının nedenleri
Alzheimer hastalığı çoğu durumda kalıtsal değildir. Ortaya çıkan belirtiler beynin belirli bölgelerinin bozulmasının sonucudur. Günümüzde hastalığın kesin nedeni hala bilinmemekle birlikte, sinir hücrelerinin bozulmasının beyinde belirli proteinlerin (beta-amiloid ve tau proteini) birikmesinden kaynaklandığı varsayılmaktadır.
Bu birikim öncelikle nörotransmitter asetilkolin üreten sinir hücrelerinin kaybıyla sonuçlanır, ancak hastalık ilerledikçe sonunda tüm beyin etkilenir.
Alzheimer hastalığının teşhisi klinik tablo, aileden alınan bilgiler ve bilişsel testler yardımıyla konur. Pek çok sağlık sorununun bilişsel bozukluklara yol açabileceği ve demansın yüzden fazla nedeni olduğu düşünüldüğünde, diğer bazı bozuklukların da ele alınması gerekmektedir. Bu nedenle, her hastanın MR görüntüleme gibi beyin görüntüleme testlerinden geçmesi gereklidir. Bazı metabolik ve endokrinolojik bozuklukları da elemek gereklidir, bu nedenle kandaki B12 vitamini ve tiroid hormonu seviyesi değerlendirilir.
Karaciğer yağlanması Alzheimer'ı tetikliyor
Yapılan yeni çalışma, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması hastalığının, esas olarak beyindeki vasküler hasar tarafından oluşan demans gelişimi ile ilişkili olduğunu gösteriyor. Araştırmanın sonuçları, karaciğer hastalığına yönelik tedavinin demans ve dolayısıyla Alzheimer riskini azaltabileceğini gösteriyor.
31 bin 255 kişilik örneğin analiz edildiği araştırmada, katılımcıların 2 bin 898'ine alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı teşhisi konmuştu. 5 yılda, ikinci gruptaki bin 291 kişiye kıyasla, 145 kişi demans geliştirdi. Karşılaştırıldığında, oran daha yüksekti.
Ayrıca, kişinin karaciğer yağlanmasına ek olarak kalp hastalığı da olması durumunda riskin yükseldiği görüldü. Bu durumda demans riski yüzde %50 daha fazlaydı.
Araştırmada, alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığının neden olacağı hepatik damarlardaki eksikliklerin neden olduğu yetersiz kan akışının Alzheimer'ı tetikleyebileceği ortaya kondu.
Tip 2 diyabet ve obezitenin karaciğer hastalığının gelişimini tetikleyen 2 ana risk faktörü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme ve egzersiz karaciğer hastalıklarının önlenmesi için en büyük yardımcılar olarak görülmektedir.
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması obezite, diyabet ve zehirlenme (fosfor, karbon tetraklorür) gibi durumlarda ortaya çıkar.
Yağ dokusundan yağ salınımının artması, karaciğerde yağ asitlerinin oksidasyonunun azalması, karaciğerde yağ asitlerinin sentezinin artması, yağ asitlerinin trigliseritlere dönüşümünün artması, karaciğerden yağ atılımının veya salınımının azalması görülür.
Yağlı karaciğer genellikle belirti vermez, genişlemiş karaciğer yumuşak, yuvarlak kenarlıdır. Bazen sağ göğüs kafesinin altında zonklayıcı bir ağrı ve hafif sindirim sorunları olur.
Yağlı karaciğer, iyi huylu ve geri dönüşümlü bir durumdur ve karaciğer hasarının ilk aşamasıdır.
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış