8 Sağlıklı İnsan Akıl Hastanesine Yatırıldı: Sonuç Psikiyatri Dünyasını Sarstı

1973 yılında psikoloji dünyasını sarsan bir araştırma, akıl hastalığı tanılarına ilişkin ciddi soru işaretleri ortaya koydu.

Rosenhan Deneyi olarak bilinen bu çalışma, "normal" bireylerin kısa sürede "hasta" olarak kabul edilebileceğini gözler önüne serdi.

Stanford Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan David L. Rosenhan, o dönem ABD’deki psikiyatri teşhislerinin doğruluğuna dair büyük şüpheler taşıyordu.

Gerçekten akıl hastası olmayan biri, hastanelere girip bu teşhisi alabilir miydi...

David Rosenhan, tam da bu sorunun peşindeydi.

Profesör Rosenhan, cevabı bulmak için tarihin en kışkırtıcı psikoloji deneylerinden birini planladı.

AKILLI AKIL HASTALARI

Rosenhan kendisi dahil 8 kişi seçti: 3 kadın, 5 erkek.

Tümü akıl sağlığı açısından tamamen normal ve geçmişte hiçbir psikiyatrik tanı almamış kişilerdi.

Gönüllüler farklı mesleklerden geliyordu: psikolog, öğrenci, ev hanımı, ressam, psikiyatrist gibi...

TEK SEMPTOM

Rosenhan, deneye katılanların tek bir “sahte” belirti söylemesini istedi:

“Kafamda bir ses var, bana ‘boş’ ve ‘pat’ kelimelerini söylüyor.”

Kelime seçimi, hem “çok tehlikeli görünmeyen” hem de doktorların dikkate alacağı kadar garip olacak şekilde yapılmıştı.

Tüm gönüllüler, yalnızca bu şikâyetle şizofreni veya manik depresif bozukluk tanısı alarak hastanelere yatırıldı.

İçeri girdikten sonra ise tamamen normal davrandılar; bir daha halüsinasyon ya da garip davranış göstermediler.

Ama ilginç olan şuydu: Hiçbir doktor, onların aslında sağlıklı olabileceğini fark etmedi.

HASTANE GÜNLERİ

Araştırmacılar normal davranmalarına rağmen personel onları hasta olarak değerlendirdi.

Personel göz temasından kaçınıyor, hastalara insan gibi değil, “dosya numarası” gibi davranıyordu.

İlaçlar veriliyordu ama çoğu hasta, bu ilaçları gizlice tükürüyordu.

En şaşırtıcı şey ise, gerçek hastaların bazılarının onlara fısıldamasıydı: "Sen buraya ait değilsin. Sen bir gazeteci ya da araştırmacısın."

Ortalama 19 gün hastanede kaldılar.

Katılımcılar sonunda "remisyon" notuyla taburcu edildi. Yani tamamen iyileşti değil de, potansiyeli var demekti.

DENEYİN SONUÇLARI

1973'te yayımlanan sonuçlar, psikiyatri dünyasında adeta deprem etkisi yarattı. 

Akıl hastalığı teşhisleri kesin değil, bağlama ve önyargıya çok bağlı olduğu öne çıktı.

Bir kez "hasta" etiketi konulduğunda, tüm davranışlar bu çerçevede yorumlandı.

Sosyal izolasyon, soğuk iletişim ve insanlıktan uzaklaşma hissi, hastaların iyileşmesini zorlaştırdı.

Diğer hastalar sahte deneklerin normal olduğunu fark ederken, profesyoneller bunu göremedi.

Rosenhan’ın deneyi, akıl hastalıklarının teşhisinde yanılma payının ne kadar büyük olduğunu, hatta hastane ortamının sağlıklı birini bile zamanla “hasta gibi hissettirebileceğini” gösterdi.